Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2018

"ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΩΝ ΙΠΠΟΤΩΝ"





                                                                              




Δυο Ιστορικά Διατάγματα της εποχής των Ιπποτών

Πολύ ενδιαφέροντα για τη μελέτη του Τοπωνυμικού της Ρόδου είναι δύο διατάγματα της εποχής των Ιπποτών, που έβγαλαν οι Μ. Μάγιστροι για να διατάξουν το λαό να κλειστεί στα διάφορα φρούρια σε ενδεχόμενη τουρκική επίθεση. Το πρώτο βγήκε στα 1474 από το Μ. Μάγιστρο Battista Orsini, γιατί είχε πληροφορίες ότι οι Τούρκοι ετοίμαζαν μεγάλη εκστρατεία για να πάρουν τα νησιά, πράγμα που ήταν στο πρόγραμμα τους ύστερα από το πάρσιμο της Πόλης, συχνά μάλιστα είχαν αρχίσει να κάνουν επιδρομές στα Δωδεκάνησσα. 
Έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε τα ονόματα των φρουρίων της Ρόδου και των χωριών που θα κλείονταν σ' αυτά. 
Το διάταγμα γραμμένο στη λατινική της παραφθοράς βρίσκεται σήμερα στα Αρχεία της Μάλτας, όπου είχε μεταφερθεί το Τάγμα των Ιπποτών ύστερα από την Τουρκική κατάληψη της Ρόδου κι έχει δημοσιευθεί από τον Sommi Picenardi F. στο έργο του 
Itineraire d' un chevalier (σελ. 170).
Παίρνω το απόσπασμα που μας ενδιαφέρει:
ad castellum de Lindo reducantur hec casalia: Tha, Dephania, Efgales;
ad castellum de Catavia reducantur hec casalia:
Messenagro, Vathy;
ad castellum de Polachia reducantur hec casalia: Stridio, Profilia, Arnitha;
ad castellum de Polone, reducitur hoc 
casale: Laderma;
ad castellum de Salaco reducantur hec casalia: Capi, Quitala;
ad castellum de Fanes reducantur hec casalia: Diascorio, Niocorio, Dimilia;
ad castellum Villenove reducantur hec casalia: Chimides, Altologo, Dimitra, Cremy;
ad castellum Ferraclo reducantur hec casalia: Salia, Jannadotto, Malona, Catagro, Caminari;
castellum Arcangeli tutabitur solum;
Cosquino tutabitur solum;
Casalia de Fando, Psito, Archepoli, Armia, Calathies, et Demalhia reducantur in civitatem Rhodi.

                                                                                         


Το διάταγμα αυτό μιλά για 45 χωριά από τα οποία τα έντεκα είναι φρούρια, αν αφήσουμε το φρούριο της Ρόδου. Από αυτά υπάρχουν σήμερα σαν κατοικημένα χωριά τα τριάντα:
1) Λίνδος, 2) Κάλαθος, 3) Πυλώνα, 4) Λάρδος, 5)Ασκληπειό, 6) Γεννάδι, 7) Λαχανιά, 8) Κατταβιά, 9)
Μεσαναγρός, 10) Βάτι, 11) Απολακκιά, 12) Ίστριος, 13) Προφύλια, 14) Άρνιθα, 15) Απόλλωνα, 16) Λάερμα, 17) Σάλακος, 18) Φάνες, 19) Διμυλιά, 20) Βιλλανόβα, 21) Θολός, 22) Δαματριά, 23) Κρεμαστή, 24) Μαλώνα, 25) Αρχάγγελος, 26) Κοσκινού, 27) Αφάντου, 28) Ψίνθος, 29) Αρχίπολη, 30) Καλυθιές.
Τα δεκαπέντε έχουν καταστραφεί στις διάφορες επιδρομές ή στην άλωση του 1522. Απ' αυτά πάλι το Καπί είναι συνοικισμός του χωριού Έμπωνα, τα οχτώ είναι γνωστά σαν τοπωνύμια: Θά, Γεφανειά, Εβγκάλες, Κίταλα, Καταγρός, Ζηνοδότου, Καμινάρι, Φαρακλός και τ' άλλα έξι έχουν εξαφανιστεί όλως διόλου: Διόσορος ή Διασκόριον, Νεοχώριον, Χίμιδες ή Χιμέδες, Σαλία, Αρμία ή Ερμία, Δεμαλία.

Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου 2018

"ΡΟΔΙΤΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ-ΡΟΔΙΑΚΗ 22-9-1930"



                                                                            




     ΑΝΑΣΚΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ-14-
    ΡΟΔΙΤΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ –ΡΟΔΙΑΚΗ  22-9-1930-ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΣ –ΣΚΙΑΔΙ

   Είναι δύο χρόνια τώρα, και το αυτοκίνητο ,ανήμερα της Παναγιάς (Γενέθλια 8 του Σεπτέμβρη ).Βλέποντας στον χάρτη  το Σκιάδι κοντά στον Μεσαναγρό και ξέροντας ότι πάει το αυτοκίνητο σκέφτηκα πως θάταν εύκολα να προσκυνήσουμε την Παναγιά Σκιαδενή.



                                                              

  Από Λαχανιά περώντας ανηφοριές και κατηφοριές , μέσα στην ατέλειωτη ηρεμία μιας λαγκαδιάς μ΄ανάρια δέντρα ,που δεν έρζεται να σιγοταράξει παρά το πέταμα κάποιου πουλιού. Πριν από το χωριό΄ο δρόμος ,που τον χειμώνα πέφτει , στενεύει και αγριωποί γκρεμνοί χάσκουν στο πλάι μας, Μα να σε  λίγο ,ύστερα από το ξανακτισμένο ξωκλήσι Αγία Σοφία προβάλλει ολόασπρος ,σκαρφαλωμένος πάνω σε ύψωμα , ο Μεσαναγρός, με τον χαριτωμένο μύλο του που λες και μας καλωσορίζει με τα φτερά του ,συμβολίζοντας την ανυπόκριτη φιλοξενία των Μεσαναγρενών (380 υψόμετρο).
  Εφτάσαμε κατά την μίθα δηλαδή σε απόσταση με το αυτοκίνητο 25 λεπτών από τη Λαχανιά.
     Τα σπιτάκια του ψηλού αυτού χωριού με τον ολοκάθαρο αέρα,χτισμένο όπως είναι πάνω στο βουνό, μου φαίνονταν πιο πολύ σαν αετοφωλιές , παρά σαν κατοικίες ανθρώπων. Και θυμήθηκα τι είχε  γράψει ο V,Cuerin  για τον Μεσαναγρό ,πως οι Τούρκοι μόνο κάμποσα χρόνια μετά την κατάληψη της Ρόδου 1523, κατορθώσανε να ανακαλύψουν το κρυσφύγετόν του και έτσι οι Μεσαναγρενοί εγλύτωσαν σ΄¨ολο αυτό το διάστημα τους φόρους.
    Η απομάκρυσή τους όμως από τα κέντρα του πολιτισμού δεν μου φαίνετι να επηρέασε καθόλου την ευγένεια του ψυχικού τους κόσμου. Τους εμακάριζα γιατί ζούσαν τόσον πλησίον της φύσης , σαν διάμεσα όντα μεταξύ του φυσικού και ζωικού βασιλείου και δεν τους δίνονταν η ευκαιρία να γνωρίσουν τόσες αδυναμίες και μικρότητες που δημιουργεί η ανθρώπινη ματαιοδοξία.
                                            Κ.Ν. Κωνσταντινίδης 
                               Ροδιακή22-9-1930  Αρ.Φύλλου 1147

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2018

"ΑΝΑΣΚΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ"







                                                                  





                         ΑΝΑΣΚΑΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ


                                     ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ  ΒΑΣΙΛΙΚΕΣ

   …….Παράλληλα με τα παράκτια αυτά κέντρα, η νησιωτική ύπαιθρος εμφανίζει ένα πυκνό δίκτυο μικρότερων οικισμών, είτε στις πλαγιές χαμηλών λόφων ,είτε κοντά σε μικρά  αγκυροβόλια.
    Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας αποτελεί η περιοχή Μεσαναγρού της Ν. Ρόδου. Κάτω από τη μεσαιωνική εκκλησία του χωριού ανακαλύφθηκε μια ευρύχωρη  παλαιοχριστιανική βασιλική, η οποία αποτελούσε το κέντρο του παλαιοχριστιανικού οικισμού, τμήματα του οποίου επίσης αποκαλύφθηκαν.
      Είναι αξιοσημείωτο πως σε ακτίνα 7 χιλιομέτρων από το χωριό αποκαλύφθηκαν τουλάχιστον άλλες 9 βασιλικές .Ωστόσο ,η ελλιπής μελέτη και δημοσίευση του υλικού τους δεν μας επιτρέπει να απαντήσουμε με σιγουριά εάν τα μνημεία αυτά σχετίζονταν με αντίστοιχους αγροτικούς οικισμούς , ή αν ανήκαν σε κάποια αγροικία ,λειτουργούσαν ως προσκυνήματα ή μικρά μοναστήρια.
                                                                  


                                        ΚΩΔΙΚΑΣ   ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

   Στο λογαριασμό του 1860-1862 της εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου ,αναφέρονται έσοδα 2.000 γρόσια από δάνεια και ισόποσα χρέη, ενώ τα έξοδα « εις μαστόρους και λοιπούς» ,ως το ιδιαίτερο κατάστιχο 1.354 γρόσια . Ο κώδικας συντάχθηκε το 1858,όταν η εκκλησία λειτουργούσε  ως ενοριακή. Παράλληλα έκτισαν μεταξύ 1860-1862 τη νέα εκκλησία του Ταξιάρχη.


Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2018

"ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ"

¨Ο πως κάθε χρόνο ,έτσι και φέτος,οι Μεσαναγρενοί τίμησαν τους νεκρούς τους. Γιορτή της Αγίας Σοφίας  και το Νεκροταφείο του χωριού γιόρταζε. Όλοι πήγαν στο Νεκροταφείο καθάρισαν τα μνήματα ,έβαλαν λουλούδια και άσπρισαν. Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ο Παπα-Αγαθάγγελος πέρασε από όλα τα μνήματα,όπως απαιτεί το έθιμο και έψαλλε τρισάγιο.



                                                                   

Παρασκευή 14 Σεπτεμβρίου 2018

"ΤΟ ΠΡΟΖΥΜΙ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ"








                                                      



                                                       Το προζύμι  του Σταυρού

Ο Γιορτιάρης ,δηλαδή η οικογένεια που έχει τη γιορτή του Σταυρού ,παίρνει αλεύρι σε μια λεκάνη στην εκκλησία. Στο Μεσαναγρό ,κάθε οικογένεια γιόρταζε και ένα ΄Αγιο . Την ημέρα εκείνη η οικογένεια έφτιαχνε τους άρτους, το πρόσφορο, έπαιρνε την εικόνα του Αγίου στην εκκλησία και τραπέζωνε στο σπίτι τον παπά ,το δάσκαλο και όλους τους συγγενείς.
  Όταν τελειώσει ο αγιασμός ,πηγαίνουν τρεις γυναίκες χήρες και παίρνουν τον αγιασμό και ανακατεύουν το αλεύρι με τον αγιασμό. Μετά την απόλυση όλες οι γυναίκες παίρνουν ένα κομμάτι ζυμάρι στο σπίτι τους και το ανακατεύουν με  αλεύρι που είναι σε ένα μπολ ,μαζί με το βασιλικό που πήραν από την εκκλησία. Το βασιλικό το βάζουν στο νερό και με αυτό το νερό κάνουν το ζυμάρι .Το αφήνουν να ανεβεί και κάνουν τρεις φορές ζύμωμα ,για να φτιάξουν το ζυμάρι. Δηλαδή ζυμώνουν 1η φορά  1ψωμάκι και αφήνουν το προζύμι ,μετά 2η φορά και μετά 3η φορά.
    ΄Ετσι φτιάχνεται το προζύμι του Σταυρού. 

                                                                               

Την ημέρα της γιορτής του Σταυρού ,ο παπάς γυρίζει όλα τα σπίτια  και τα ευλογεί. Τα παιδιά που το συνοδεύουν ,έχουν σε μια λεκάνη ζυμάρι που τους δίνει ο γιορτιάρης και το μοιράζουν στα σπίτια ,παίρνοντας  λεφτά ή γκλεούδια (γλυκά).