"ΦΩΤΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ Μ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ'

                                                           

' Η ΜΟΝΟΛΙΘΟΣ ΚΟΛΥΜΒΗΘΡΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ"

                                                             

Η μονόλιθος  κολυμβήθρα  στην Παλαιοχριστιανική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στον Μεσαναγρό

           Στην πλατεία του χωριού υψώνεται ο ιερός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 13^ου αιώνα. Είναι κτισμένος στα ερείπια τρίκλιτης  βασιλικής του 6^ου αιώνα . Μέσα στο ναό βρίσκεται η μονόλιθος  κολυμβήθρα . Σας παραθέτουμε τι αναφέρει ο Αν. Ορλάνδος. « …Αλλά το πλέον εντυπωσιακό λείψανο της παλαιάς βασιλικής αποτελεί μεγάλη μονόλιθος κολυμβήθρα , λαξευθείσα  επί τεμαχίου λευκού μαρμάρου διαστάσεων 0,92χ0,89χ0,40. Η κολυμβήθρα αυτή, απολαμβάνουσα  μεγάλου σεβασμού υπό των φιλοθρήσκων  κατοίκων , έχει εξωτερικώς και εσωτερικώς το σχήμα του σταυρού. Την κολυμβήθρα αφιέρωσαν εις τη βασιλική  ευλαβείς πιστοί ,οίτινες ηθέλησαν να μείνωσιν ανώνυμοι. Τούτο μας διδάσκει η επί της άνω επιφανείας του χείλους επιγραφή, της οποίας το κείμενο έχει ως εξής.

Υπέρ ευχής κε σωτιρίας  ων ύδεν ο Θεός τα ονόματα.

               Η μορφή των κιονοκράνων  ,η τέχνη των ,ως και τα γράμματα της επιγραφής της κολυμβήθρας ,τάσσουσι τη βασιλική εκ την οποίας προέρχονται εις τον 5^ο μ.Χ. αιώνα ». (ΟΡΛΑΝΔΟΣ 1948).

               

                                                                        

"Ο ΘΕΡΙΣΜΟΣ"

                                                       

                                                              Ο  ΘΕΡΙΣΜΟΣ

Όταν πλησίαζε το καλοκαίρι ,τα σημάδια για να το καταλάβεις ήταν πολλά. Τα παιδιά βγάζαμε τα παπούτσια ,περπατούσαμε ξυπόλητοι ,άρχιζαν οι καλοκαιρινές δουλειές, πλησίαζαν οι εξετάσεις και το χωριό άδειαζε. Δεν υπήρχαν αυτοκίνητα, ούτε θεριστικές μηχανές και οι αποστάσεις ήταν μεγάλες. Ολόκληρη η οικογένεια έμενε στα χωράφια. Όταν θέριζαν ένα χωράφι, πήγαιναν σε κάποιο άλλο , μέχρι να τελειώσουν το θέρος, να «ποθερίσουν ».

                                                                         

Οι μεγάλοι θέριζαν με τα χέρια. Κρατούσαν το δρεπάνι και θέριζαν τα χρυσοκίτρινα στάχια. Οι άντρες τα έκαναν«γομάρια» και τα έδεναν με λυγαριές, «λύες». ΄Εβλεπες άντρες ,γυναίκες στη σειρά σκυφτοί από το πρωί ως το βράδυ ,να θερίζουν αδιάκοπα. Τα μεσημέρι κάτω από τη σκιά ενός δέντρου, αν υπήρχε, όλη η οικογένεια απολάμβανε το φαϊ που έφτιαχνε η μητέρα. Η μητέρα είχε όλα τα σύνεργα, τσουκάλια, πιάτα ,τρόφιμα. ΄Αναβε φωτιά με ξύλα ,έφτιαχνε με πέτρες «σιεριστιά», για να καθίσει πάνω η «τσούκα» ,τσουκάλι και ταυτόχρονα μαγείρευε και θέριζε. Πιο νόστιμο φαγητό από αυτό του χωραφιού δεν υπήρχε. Θέλεις η κούραση ,θέλεις τα αγνά υλικά ,το φαγητό αυτό ήταν πεντανόστιμο. Πολλές φορές όταν η δουλειά ήταν πολλή και η μητέρα δεν προλάβαινε να μαγειρέψει ,η «σαλά»,σαλάτα αντικαθιστούσε το φαγητό. Μέσα σε μια μεγάλη γαβάθα όλοι μαζί τρώγαμε ,βουτώντας το ψωμί. Πόσες φωτιές άναβαν κατακαλόκαιρο κάθε μέρα ,δεν μπορώ να σας πω. Μπορώ να σας πω όμως ότι ποτέ δεν έπιασε φωτιά και να κινδυνέψει δάσος. ΄Ηταν για μένα πράγμα ανεξήγητο. Τα βράδια μου έχουν μείνει αξέχαστα. Δίπλα από τα στάχια και κάτω από τον έναστρο ουρανό ,όλη η οικογένεια κοιμόταν ευτυχισμένη. Ξυπνούσες και έβλεπες τα αστέρια ψηλά στον ουρανό και τον ήλιο να ανατέλλει.

Τα παιδιά και αυτά δούλευαν. Θέριζαν , κουβαλούσαν νερό και έκαναν τις μεταφορές. Τα δεμάτια από το στάρι έπρεπε να μεταφερθούν στο χωριό, στα αλώνια. ΄Ηταν η εποχή που άρχιζαν και οι εξετάσεις στο Δημοτικό. Πρωί-πρωί μας φόρτωναν με δεμάτια τα ζώα ,συνήθως γαϊδουράκια και μουλάρια., καθίζαμε στη μέση και ξεκινούσαμε για το χωριό.΄ Επρεπε να πάμε να ξεφορτώσουμε τα δεμάτια, να πάμε στο σχολείο και το μεσημέρι να γυρίσουμε στο χωράφι, να μας ξαναφορτώσουν τα ζώα και το βράδυ να γυρίσουμε ξανά πίσω. Παρέες-παρέες τα παιδιά που τα χωράφια γειτόνευαν ,κάναμε όλα αυτά τα δρομολόγια. Τι κούρσες κάναμε για το ποιος θα βγει πρώτος ,δε λέγεται. Το χειρότερο πράγμα στη μεταφορά ,ήταν να γείρει από τη μια πλευρά το δεμάτι ,το ζώο να μην προχωρά και συ να προσπαθείς να το ισορροπήσεις με τις μικρές σου δυνάμεις. Αν δεν τα κατάφερνες ,έλυνες τα σκοινιά και άφηνες τα δεμάτια για να έρθουν οι μεγάλοι. Το τι κόλπα κάναμε για να φτάσει το φορτίο δε λέγεται. Μας έμαθαν να βάζουμε πέτρες στο αντίθετα δεμάτι για να ισορροπεί ή να χαλαρώνουμε τα σκοινιά .

Στο τελευταίο χωράφι γινόταν ο αγιασμός. ΄Αφηναν ένα κομμάτι αθέριστο και συνήθως ο πατέρας με το δρεπάνι θερίζοντας ,έκανε το σχήμα του σταυρού. ΄Εσπαγαν και μια «σουρά», στάμνα και ο ένας κυνηγούσε τον άλλο για να το βρέξει. Μετά όλοι μαζί γύριζαν στο χωριό κουρασμένοι ,αλλά και χαρούμενοι που εξασφάλισαν τη σοδειά της χρονιάς.

"ΦΩΤΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ Μ.ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ"

                                                                                   

"ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑ"

                                                             

                                                               ΟΝΟΜΑΤΟΘΕΣΙΑ

  Τα ονόματα που δίνονταν στο Μεσαναγρό στους χωριανούς ,ήταν συνήθως συνηθισμένα. Υπήρχε το έθιμο ,εάν το πρώτο παιδί  ήταν αρσενικό, να του δίνεται  το όνομα του παππού από το σόι του πατέρα, για να διατηρείται η παράδοση  και να μη « χάνεται το όνομα». Εάν ήταν κορίτσι, του δινόταν το όνομα της γιαγιάς από το σόι της μητέρας

      Συνήθως οι οικογένειες τότε έκαναν πολλά παιδιά και αφού εξαντλούνταν τα ονόματα από το σόι ,χρησιμοποιούσαν ονόματα Αγίων ,ακόμη και αρχαία. Εάν ένα παιδί γεννιόταν την ημέρα μεγάλης γιορτής ,Παναγιάς, Αγίων , συνήθως έπαιρνε  και το όνομα . Ο συγχωρεμένος ο παππούς μου ,πολύτεκνος και λάτρης των Αρχαίων , ονομάτισε τρία του αγόρια, Σόλωνα ,Πλάτωνα και Αρχιμήδη.

      Οι περισσότεροι κάτοικοι είχαν και τα παρατσούκλια τους , με τα οποία τους αναγνώριζαν καλύτερα και πιο εύκολα. Καφεκής, Λυριστής. Χοντρός…..

      Επίσης οι γυναίκες έπαιρναν το όνομα του άντρα τους .Η Λυριστίαινα, η Παπαδιά, η Καφεκίαινα….,όταν ο σύζυγος ήταν πιο ισχυρός….Συνέβαινε  αρκετές φορές η γυναίκα να είναι πιο ισχυρή και τότε έλεγαν ,Ο Μιχάλης της Μαρίας, Ο Γιάννης  της ¨Αννας …..πολλοί έπαιρναν το όνομα από τον τόπο καταγωγής τους. Ο Λαχανιάτης., ο Κατταβενός…

   Ακόμα και σήμερα συνεχίζεται το έθιμο αυτό.

" ΤΑ ΣΑΚΟΥΛΙΑ..."

                                                               

                                                    Τα    σακούλια

Και τι δε μου θύμισε αυτή η λέξη.-΄Εφερες το σακούλι….Το σακούλι ,λέξη που ήταν καθημερινή στο λεξιλόγιό μας στα παιδικά μας χρόνια. Το σακούλι ήταν συνήθως  αντικείμενο μεταφοράς διαφόρων πραγμάτων . Ηταν  πάνινο, μικρό ή μεγάλο και πάντα  κάτι έκρυβε.

   Τα χρόνια που είχαμε φύγει από το χωριό και ήρθαμε στην πόλη της Ρόδου ,κάθε Κυριακή μας έστελλαν από το χωριό το σακούλι. Βλέπετε ή ήμασταν οικότροφοι ή μέναμε σε κάποιο δωμάτιο και προσπαθούσαμε να τα φέρουμε μόνοι μας βόλτα. Η Κυριακή λοιπόν ήταν μέρα προσμονής και μέρα χαράς. Και τι δε μας έστελναν τότε, μέσα στο σακούλι. Ψωμιά, αυγά ,χόρτα, γλυκά ,φαγητά ,τρόφιμα και οτιδήποτε φαγώσιμο. Μέσα στο σακούλι υπήρχε και το χαρτζιλίκι της εβδομάδας.

 Κάθε Κυριακή λοιπόν μαζευόμασταν στο πρακτορείο του ΚΤΕΛ, όλα τα παιδιά από τα χωριά της Νότιας Ρόδου. Μεσαναγρενάκια, Κατταβενάκια, Λαχανιατάκια ,Απολακκιατάκια ,Βατενάκια κ.α  Στις 10 η ώρα το πρωί έφτανε το λεωφορείο . Εμείς μαζευόμασταν πιο νωρίς ,πιάναμε την κουβέντα και γνωριζόμασταν με τα άλλα παιδιά. Και τι δε λέγαμε!!! Όταν έφτανε το λεωφορείο ,βλέπαμε αν ερχόταν κανένας χωριανός και το ρωτούσαμε πώς είναι οι δικοί μας ή αν μας έφερνε κανένα μήνυμα. Τα σακούλια βρίσκονταν στην οροφή του λεωφορείου και έπρεπε να κατέβουν. Ανέβαινε ο εισπράκτορας επάνω και κάποιο παιδί ανέβαινε στην σκάλα . Έδινε ο εισπράκτορας το σακούλι στο παιδί και το παιδί στα παιδιά που βρίσκονταν από κάτω. Κάθε σακούλι έγραφε απέξω το όνομα του παιδιού.

Κάποια Κυριακή κανένα παιδί δεν ανέβαινε στη σκάλα , για να πιάνει τα σακούλια ,για κάποιους λόγους. Ο εισπράκτορας εκνευρίστηκε και φώναζε να ανεβεί κάποιος να βοηθήσει. Αφού όλοι έκαναν την πάπια , άρχισε να πετάει τα σακούλια από την οροφή του λεωφορείου στην άσφαλτο. Φαντάζεστε τι έγινε. Δεν έμεινε αυγό για αυγό και οτιδήποτε άλλο εύθραυστο. Από τότε βάλαμε μυαλό και κάθε Κυριακή βοηθούσε και διαφορετικό παιδί με τη σειρά.

 Μόλις τελείωνε η διανομή , ένα ατέλειωτο κομβόι ξεκινούσε από το ΚΤΕΛ ,στις διάφορες συνοικίες. Κάθε παιδί φορτωνόταν το σακούλι του και πήγαινε για το σπίτι του. Οι ντόπιοι που μας έβλεπαν ,μας ειρωνεύονταν και χαμογελούσαν. Πόσες φορές δεν εκνευριστήκαμε και πόσες φορές δεν δαγκώσαμε τα χείλη ,για να μην αντιδράσουμε , τα χωριατάκια…Μόλις φτάναμε στο σπίτι, άρχιζε η ιεροτελεστία του ανοίγματος του σακουλιού. Λύναμε το σπάγκο και βγάζαμε από το σακούλι τα πράγματα με προσοχή. Ανυπόμονα ψάχναμε το βδομαδιάτικο χαρτζιλίκι ,που ήταν σε ένα τενεκέ μαζί με τα αυγά, τυλιγμένο σε κάποιο χαρτί.. Χαρτζιλίκι που ίσα ίσα περνούσες την   εβδομάδα..

    Κάποια Κυριακή μάταια έψαχνα για το χαρτζιλίκι. Κοίταξα αρκετές φορές στο μέρος που το έβαζε η συγχωρεμένη η μάνα μου και το μόνο που βρήκα ήταν ένα γράμμα που έλεγε. «Αυτήν την εβδομάδα δεν έχει λεφτά. Δε θα σου στέλνω λεφτά, για να γυρίζεις με ποδήλατα»…Τι είχε συμβεί. Στο σπίτι που έμενα, ένα άλλο παιδί είχε ποδήλατο. Μου το έδωσε λοιπόν να πάω στο ΚΤΕΛ ,για να επιστρέψω το σακούλι στο χωριό. Κάποιος με είδε και το είπε στη μάνα μου. Και να η τιμωρία…Η τιμωρία κράτησε ευτυχώς μια εβδομάδα.

Αξέχαστα χρόνια . Σκληρά ,αλλά τα νοσταλγώ και πάντα αναπολώ όλες αυτές τις όμορφες, δύσκολες και σκληρές στιγμές!!!

"ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ Μ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ"

                                                                   

" ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΠΟ ΜΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΟΥΓΚΑΝΤΑΣ Κ.Κ. ΣΙΛΒΕΣΤΡΟ ,ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΣΚΙΑΔΙ"