ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

     

                                                         

Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

 

                                                                        

Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι Παλαιοχριστιανική του 13ου αιώνα κτισμένη σε ερείπια άλλων δύο παλαιοχριστιανικών, του 6ου και 3ου αιώνα. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού και έλκει πολλούς τουρίστες. Γύρω από τον ναό υπήρχε κοιμητήριο και σήμερα υπάρχουν πολλά ψηφιδωτά. Μπαίνοντας στον ναό, στο ανώφλι της εισόδου υπάρχει μαρμάρινη κολώνα, που ίσως μεταφέρθηκε από άλλη Παλαιοχριστιανική, της Αγίας Βαρβάρας. Δεξιά υπάρχει μαρμάρινη κολυμβήθρα και καθίσματα για τους πιστούς. Το πάτωμα καλύπτεται από χοχλάκι και στους τοίχους υπήρχαν αγιογραφίες, που δε  διασώζονται. Το τέμπλο είναι παλιό και αριστερά βρίσκεται η είσοδος στο Ιερό και στο κέντρο η Ωραία Πύλη. Δεξιά είναι η εικόνα του Χριστού και δίπλα η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Αριστερά της Ωραίας Πύλης είναι η εικόνα της Παναγίας και πλάγια κάποιες παλιές εικόνες. Στο πάνω μέρος του Τέμπλου, βρίσκονται οι εικόνες, στο κέντρο του Χριστού και αριστερά και δεξιά, οι εικόνες των Αποστόλων. Μπαίνοντας στο Ιερό, υπάρχει η Αγία Τράπεζα και ο Χριστός στον Σταυρό. Η εκκλησία λειτουργείται από την 1η Αυγούστου μέχρι και τις 23, που γιορτάζει η Παναγία. Μετά από ανασκαφές που έγιναν, η εκκλησία έχει συντηρηθεί και υπάρχουν και αρκετά ψηφιδωτά. Η αγάπη, η πίστη και ο σεβασμός στην Παναγιά, είναι παροιμιώδης. Δεν υπάρχει στιγμή της ζωής των Μεσαναγρενών, που να μην αναφέρεται στην Παναγιά. Στις χαρές και στις λύπες, στις αρρώστιες, στον πό νο, στην προσμονή, στην ελπίδα, η λέξη που κυριαρχεί είναι «Παναγιά μου». Λειτουργείται από 1 έως 23 Αυγούστου, αλλά σε καθημερινή βάση είναι α νοιχτή για τους επισκέπτες. Στη χάρη της είναι κατάμεστη από κόσμο, που δεν χωρεί μέσα στην εκκλησιά και καταλαμβάνει και την μικρή πλατεία του χωριού. Οι Μεσαναγρενοί της Ρόδου, αλλά και πολλοί ξενιτεμένοι, το δεκαπενθήμερο του Αυγούστου κατακλύζουν το χωριό, για να προσκυνήσουν τη χάρη της. Η αρτοκλασία τόσο στον εσπερινό όσο και στη Θεία Λειτουργία, γίνεται στη μι κρή πλατεία που υπάρχει έξω από την εκκλησιά. Τα τελευταία χρόνια με την έλευση του παπα-Αγαθάγγελου, την παραμονή της γιορτής, ψάλλονται τα εγκώμια της Παναγίας και γίνεται περιφορά του Επιταφίου σε μέρος του χωριού. Όπως μας αφηγείται η Καθολική Καραγιάννη, «Τα προηγούμενα χρόνια, ο γιορτιάρης, δηλαδή ο νοικοκύρης που είχε το εικόνισμα της Παναγιάς σπίτι του και η οικογένειά του, γιόρταζε αυτή τη γιορτή. Ανήμερα, έκανε τραπέζι μετά την εκκλησία και καλούσε τις αρχές του χωριού, παπά, δάσκαλο, πρόεδρο, συγγενείς, φίλους και πολλές φορές και όλο το χωριό. Στον Μεσαναγρό κάθε σπίτι είχε τον προστάτη Άγιό του. Ο γιορτιάρης, έπαιρνε στην εκκλησία αρτοκλασία, πρόσφορο, λάδι, κρασί, κεριά και ήταν μεγάλη τιμή να φιλήσεις τον άρτο που ευλογούσε ο παπάς, πράγμα που έδειχνε ότι ήσουν ο γιορτιάρης. Πολλές φορές, την παραμονή ή ανήμερα της γιορτής, γινόταν γλέντι. Η Εκκλησιαστική Επιτροπή, για να μαζέψει χρήματα, την ώρα του χορού, τηρούσε το έθιμο που λέγεται «Κούπα». Καθώς 86 χόρευαν, ένας Επίτροπος κρατούσε ένα βαθύ πήλινο πιάτο, την Κούπα και φώναζε «Κούπα», κάθε φορά που άλλαζε ο πρώτος χορευτής. Ο πρώτος που έσερνε τον χορό, έπρεπε να ρίξει χρήματα μέσα στην κούπα. Οι πρώτοι χορευτές άλλαζαν συνέχεια και η κούπα γέμιζε, προς τέρψιν της Εκκλησιαστικής Επιτροπής». Σε κάθε λέξη, σε κάθε καημό, σε κάθε κίνδυνο, αρρώστια, η πρώτη λέξη που έβγαινε από τα χείλη των Μεσαναγρενών, ήταν Παναγιά μου. Πολλές φορές όλα αυτά γίνονταν τραγούδι, στίχος, που έκφραζε την επιθυμία του ζητούντος.      

   Τα τραγούδια για την Παναγιά είναι της Καθολικής Πιζήμολα .Ω, Παναγιά μου, Δέσποινα, το θαύμα σου να κάμεις, κάθε ανθρώπου που πονά τον πόνο του να γιάνεις.                                                                  Η αγάπη της μάνας στα παιδιά της και η επιθυμία της να έχουν την Παναγιά προστάτιδα, εκφραζόταν στους παρακάτω στίχους: Ω, Παναγιά μου, Δέσποινα, με τα χρυσά καντήλια, να βλέπεις τα παιδάκια μου να σου τα κάμω χίλια.                                                                                                                                    Ο καημός της μάνας για τα ξενιτεμένα παιδιά της και η προστασία από την Παναγιά που επιζητούσε, φαίνεται παρακάτω: Ω, Παναγιά μου, Δέσποινα, που ’σαι στα ψηλωμένα και βλέπε τα παιδάκια μου που ’ναι μακριά στα ξένα.                                                                                                                  Όταν γινόταν γλέντι στη γιορτή της Παναγιάς, τραγουδούσαν: Ω, Παναγιά μου, Δέσποινα, έβγα που το στασί σου, να δεις χαρές που γίνονται έξω που την αυλή σου.                                                                        Ένα άλλο όνομα που έδιναν οι Μεσαναγρενοί στην Παναγιά ήταν «Καθολική». Πολλές κοπέλες του χωριού, έφεραν αυτό το όνομα: Ω, Παναγιά Καθολική, που ’σαι μες στο χωριό μου, θέλω προστάτις να γενείς και μάνα των παιδιών μου.

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

 

                                                                 

Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που ανεγέρθηκε στις αρχές του 13ου αιώνα. Είναι κτισμένος στο μεσαίο κλίτος μιας ερειπωμένης, τρίκλιτης βασιλικής. Ο ναός επισκευάστηκε κατά τα έτη 1979-81 από την αρχαιολογική υπηρεσία. Μετά την αφαίρεση της επίχωσης αποκαλύφθηκαν δύο παλαιότεροι ναοί. Εχρησιμοποιείτο και ως νεκροταφείο. Ο ναός αποτελεί κόσμημα για τον Μεσαναγρό και πόλο έλξης για πολλούς Έλληνες και αλλοδαπούς. Υπάρχουν στο εσωτερικό του Αγιογραφίες και μεγάλη μαρμάρινη κολυμβήθρα που φέρει την επιγραφή. «ΥΠΕΡΕΥΧΗC ΚΕ CΩΤΗΡΙΑC ΩΝ ΥΔΕΝ Ο ΘΕΟC TA ONOMATA» και δάπεδο από χοχλάκια. Η κολυμβήθρα βρίσκεται στο μέσον του δυτικού τμήματος του ναού. Έχει εξωτερικά και εσωτερικά το σχήμα του σταυρού, με τη διαφορά ότι εξωτερικά όλα τα σκέλη του σταυρού είναι ευθύγραμμα, ενώ εσωτερικά, τα δύο πλάγια είναι ημικυκλικά. Την κολυμβήθρα αφιέρωσαν στο ναό ευλαβείς πιστοί, οι οποίοι ήθελαν να είναι ανώνυμοι. Η μορφή των κιονοκράνων, η τέχνη τους και τα γράμματα της επιγραφής της κολυμβήθρας, δηλώνουν ότι προέρχονται από βασιλική του 5ου αιώνα. Υπάρχει ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες. Η εικόνα του Χριστού χρονολογείται από το 1850. Στο δάπεδο της αυλής υπάρχουν ψηφιδωτά. Ο ναός λειτουργείται το δεκαπενταύγουστο και περιστασιακά, για την τέλεση μυστηρίων.

Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

 

                                                      

Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Στη θέση Αλώνια υψώνεται το μονόχωρο ,καμαροσκέπαστο μοναστηράκι που τιμάται στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού. Το μοναστηράκι περιτριγυρίζεται από τσιμεντοστρω­μένη αυλή και σκιάζεται από δέντρα. Δεξιά της εισόδου μια μαρμάρινη , εντοιχισμένη επι­γραφή αναφέρει. « ΔΑΠΑΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΕΜΜ ΠΙΛΛΗΡΗ ΙΔΡΥΘΕΙΣ ΤΟ 1985.

Στο εσωτερικό του οι τοίχοι είναι ασβεστωμένοι και φιλοξενούν εικονίσματα διαφόρων Αγίων. Το τέμπλο του είναι κτιστό και φέρει τις συνήθεις εικόνες και το εικόνισμα της Με­ταμορφώσεως του Σωτήρος.

Το μοναστηράκι φροντίζουν σήμερα όσοι περαστικοί σταματήσουν για να προσκυνήσουν και όσοι Μεσαναγρενοί έχουν κοντά τα κτήματά τους.

Λειτουργείται τακτικά μόνο στις 6 Αυγούστου που γιορτάζει.

Ιερά Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου

 

                                                                    

Ιερά Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου

Στη θέση Ασπροπηλιά ,1,5 χιλ. έξω από το χωριό βρίσκεται το μονόχωρο ,καμαροσκέπαστο μοναστηράκι της Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου. Δεξιά της εισόδου, μια μαρμάρινη εντοιχισμένη επιγραφή μαρτυρεί. « ΔΑΠΑΝΗ ΟΣΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΡΑ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΑΥΤΩΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΣ 31-8-1981.

Το μοναστηράκι που πλαισιώνεται από τσιμεντοστρωμένη αυλή και αυλότοιχο ,είναι καλοσυντηρημένο . Εντυπωσιακό είναι το κωδονοστάσιο που βρίσκεται στην είσοδο της αυλής. Το εσωτερικό του μοναστηριού είναι όλο ασβεστωμένο εκτός από την οροφή όπου υπάρχει τοιχογραφία του Παντοκράτορα . Το μοναστήρι λειτουργείται τακτικά στη χάρη της Οσίας και περιστασιακά. Κάθε χρόνο γίνεται εσπερινός και θεία λειτουργία. Αρκετοί Μεσαναγρενοί και από την πόλη της Ρόδου πηγαίνουν να προσκυνήσουν και να ανάψουν ένα κεράκι . Μετά την εκκλησία οι πιστοί μοιράζουν κομμάτια από μήλα , μαζί με τους άρτους.

Σήμερα που γιορτάζει είναι μια ευκαιρία οι Μεσαναγρενοί της Ρόδου να επισκεφθούν το χωριό και να προσευχηθούν στην Οσία Ειρήνη .

ΤΑ ΚΗΠΟΥΛΙΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

 

                                                                                              

Τα κηπούλια στον Μεσαναγρό είναι οι κήποι. Οι άνθρωποι ήταν φτωχοί, το νερό λίγο και τα προς το ζην δύσκολα. Όπου υπήρχε νερό τρεχούμενο, πηγές ή πηγάδια, έφτιαχναν και ένα κηπούλι. Το περιτριγύριζαν, το καλλιεργούσαν και φύτευαν τα κηπευτικά τους. Κηπούλια υπήρχαν στις Αυτολές, στον Άσσαλο, στις Εβγάλες, στη Σκάλα, στην Μπη, στα Πλακιά και στον Περνό. Οι τοποθεσί ες αυτές είχαν άλλες πολύ και άλλες λιγότερο νερό. Σήμερα οι περισσότερες έχουν στεγνώσει από την ξηρασία. Όπως σε πολλά πράγματα υπήρχαν κανόνες, έτσι και εδώ υπήρχαν και μάλιστα αυστηροί. Όλοι όσοι είχαν κηπούλια τα «έβρισκαν» και όριζαν τις ώρες που θα πότιζε ο καθένας. Πολλές φορές, πότιζαν και όλο το εικοσιτετράωρο, για να προλάβουν να ποτίσουν όλοι. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Έκαναν, όμως, τα πάντα για να επιβιώσουν. Ευτυχώς τα χρόνια εκείνα υπήρχαν πολλές πηγές και οι χωριανοί έφτιαχνα τα κηπούλια τους. Μη φανταστείτε μεγάλες εκτάσεις. Ήταν κομματσούλια, όπως έλεγαν. Υπήρχαν, λοιπόν, πολλά κηπούλια σε διάφορες περιοχές. Στις περιοχές αυτές, όποιος είχε γη ήταν τυχερός. Σε κάποιες περιοχές, όπως οι Αυτολές, κάθε κηπούλι είχε το δικό του νερό και ήταν προνομιούχα. Πότιζες όποτε ήθελες, εν αντιθέσει με τα άλλα που υπήρχε σειρά, που καθοριζόταν από τον Πρόεδρο του χωριού. Από τα κηπούλια αυτά οι χωριανοί έβγαζαν όλα τα λαχανικά τους, που αρκούσαν να θρέψουν την πολυμελή οικογένεια. Και τι δεν έβγαζαν; Όλοι σέβονταν τον κόπο των άλλων, σέβονταν τη σειρά ποτίσματος και σπάνια υπήρχαν προβλήματα. Τα προϊόντα λίγα, γιατί και η έκταση λίγη, αλλά χρήσιμα και με αυτά έτρεφαν την οικογένεια. Εκείνα τα κηπευτικά ήταν τα πιο νόστιμα του κόσμου. Θέλεις τα αγνά υλικά που χρησιμοποιούσαν, κοπριά, αψέκαστα, θέλεις το μεράκι του καθενός, τα έκαναν ξεχωριστά. Όταν ο πατέρας γύριζε το καλοκαίρι με γεμάτο το σακούλι, το σπίτι μύριζε από τις ξεχωριστές μυρουδιές των κηπευτικών. Στα καφενεία, μικροί εμείς, ακούγαμε κάποιους να διηγούνται ότι τη νύχτα που πότιζαν, ιδίως στις Εβγάλες, το Αλάι (ανεράδες), ξεσήκωναν τον κόσμο από το θόρυβο που έκαναν. Σαν να χαλούσαν τοίχοι. Η φαντασία μας οργίαζε και θέλαμε να μάθουμε περισσότερα ρωτώντας τους μεγαλύτερους. Η πιο δύσκολη περιοχή ήταν της Σκάλας. Εκεί τα κηπούλια βρίσκονταν σχεδόν μέσα στον ποταμό. Είναι ακριβώς κάτω από το γνωστό καταρράκτη του Α γίου Θωμά. Θυμάμαι πολλές φορές το χειμώνα, την έγνοια των κατοίκων που είχαν κηπούλια εκεί, όταν έβρεχε πολύ. «Έκανε αφάτι και πήρε τα κηπούλια έλεγαν». Η δύναμη και η επιμονή των ανθρώπων τα ξανάφτιαχνε, αν και ήξεραν ότι τον επόμενο χειμώνα ίσως πάλι το νερό θα τα κατάστρεφε. Σήμερα, όλα αυτά τα κηπούλια υπάρχουν, ακαλλιέργητα, τα δέντρα ξερά και οι χαβούζες άδειες από νερό. Αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου, για να θυμίζουν στους νεότερους, πώς οι πρόγονοί τους κατόρθωναν να επιζούν κάτω από δύσκολες συνθήκες. 

Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία

 

                                                     

Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία

Στην κορυφή ομώνυμου υψώματος ,2,5 χιλ. έξω του οικισμού του Μεσαναγρού , βρί­σκεται το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία.. Πρόκειται για μονόχωρο κτίσμα μετρίων διαστάσεων με επικλινή κεραμοσκεπή . Η β. και Ν. πλευρά του στηρίζονται με ισχυ­ρά τοιχία αντιστήριξης που προσδίδουν μια αρχιτεκτονική πρωτοτυπία στο λατρευτι­κό αυτό τόπο. Τα τοιχία έχουν κατασκευαστεί επειδή το μοναστηράκι υφίσταται αλε­πάλληλες καθιζήσεις .Πιθανολογείται μάλιστα από κατοίκους του χωριού ότι στη θέση του προϋπήρχε ναός στα ερείπια του οποίου η νεολαία του χωριού με ταχτικές εργασίες και με « ΔΑΠΑΝΗ ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΚ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ 12-6-1947» ,όπως μαρτυρεί σχετική εντοιχισμένη επιγραφή , ανεγέρθηκε το υφιστάμενο μοναστήρι . ΄Εκτοτε συχνές ανακαινιστικές εργασίες συντήρησης έχουν γίνει μέχρι και πρόσφατα.

Το εσωτερικό του Μοναστηριού είναι ασβεστωμένο και οι τοίχοι του φέρουν διάφορα εικονίσματα. Το τέμπλο του είναι κτιστό και φέρει τις συνήθεις εικόνες. Το δάπεδο καλύπτεται με πλίνθους. Το μοναστήρι λειτουργείται τακτικά στη χάρη του Προφήτη Ηλία.

Οι Πηγές και τα κηπούλια

 

•                                                      

                                 Οι Πηγές και τα κηπούλια 

           Πάντα ο Μεσαναγρός είχε πρόβλημα νερού. Έβρεχε, όμως, πολύ και έτσι η κατάσταση βολευόταν. Υπήρχαν όμως και πολλές πηγές που βοηθούσαν στη λύση του προβλήματος. Σήμερα πολλές απ’ αυτές δεν υπάρχουν. Αναφέρουμε τις πηγές για την ιστορία: ΜΕΣΤΕΝΟΥΕΣ. Πηγάζει από το Πήμαχο και είναι χιλιοτραγουδισμένο του μεστενού μας το νερό που είναι ξακουσμένο, που ’ρχεται απ’ το Πήμαχο με τη δροσιά λουσμένο. ΟΡΓΥΙΕΣ. Πηγή που το νερό της εχρησιμοποιείτο για πότισμα κήπων. ΦΛΕΕΣ. Βρύση πολύ παλιά, συνοικισμού που καταστράφηκε. Ευρέθησαν οχετοί από κορασάνι και ασβέστη που το νερό διοχετεύετο στο καταστραφέν χωριό. ΚΟΥΣΑ. Πηγή που έπαιρναν νερό οι κάτοικοι από τις Ευγάλες και εποτίζο ντο και κήποι. ΛΟΥΒΡΟΥ. Υπήρχε νερό άφθονο, αλλά μακριά από το χωριό. Λόγω της απόστασης οι Μεσαναγρενοί δεν μπόρεσαν να το φέρουν στο χωριό. ΒΡΥΣΗ ΚΑΜΠΟΥ. Πηγή χρονολογούμενη από τα προχριστιανικά χρόνια. Πλησίον υπάρχει και άλλη πηγή που μυρίζει πετρέλαιο. Οι Ιταλοί προσπάθησαν να την εκμεταλλευτούν, αλλά η αξία της μικρή. ΚΑΠΟΣ. Πηγή με αρκετό νερό που εχρησιμοποιείτο για την κίνηση μύλων. ΔΑΛΗ. Πηγή για τα ποίμνια. ΑΣΣΑΛΟΣ. Αρκετό νερό με το οποίο επότιζαν κήπους και ζώα. ΒΟΥΡΝΙΑ. Πηγή παλιού συνοικισμού. ΖΩΟΠΕΣ. Πηγή παλιού συνοικισμού που καταστράφηκε από εχθρικές επιδρομές. ΠΙΑΙ ΠΑΠΑ-ΓΙΩΡΓΗ. Με το νερό της έσβηναν τη δίψα τους οι περαστικοί. ΚΟΚΚΙΝΗ. Πηγή με νερό για ζώα. ΛΙΠΑΡΟΥΪΚΑ. Πότισμα ζώων. ΚΛΗΜΑ. Πηγή που υδρεύοντο οι κάτοικοι παλιού συνοικισμού. Ιστορικό μέρος για Πλάκκες. ΚΙΑΟΥΛΑ. Πηγή παλιού συνοικισμού. ΣΑΛΗΜΗ. ΚΑΤΑΡΡΗΚΤΗ. ΚΙΑΗ ΛΕΙΑΙ. ΑΝΤΡΟΛΙΑΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΟΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ. ΑΣΠΡΟΠΕΤΡΕΣ. Πηγές για πότισμα ζώων. ΣΤΕΦΑΝΑΚΙ. Το νερό της πηγής αυτής, με τη βοήθεια των Μεσαναγρενών της Αμερικής, διοχετεύτηκε στο χωριό για πόσιμο. ΤΑ ΒΡΥΣΙΑ. Το νερό εχρησιμοποιείτο για τα ζώα. ΠΗΓΗ ΛΙΑΣ. Παλιά άρδευε περί τους 30 κήπους. ΑΥΤΟΛΕΣ. Βρίσκεται Δυτικά του χωριού και παλιά αρδεύοντο οι κάτοικοι του συνοικσμού Λουριά και κάποιοι κήποι. Άλλες πηγές. Σκιάδι, Βουρνιά, Λιπαρούικα, Κλήμα, Κιάουλα, Καταϊνός, Σα λήμη, Λειάι, Αντρολιάνοι, Ασπρόπετρες, Κάραος, Αλεξάνδρου, Χασάμπαλη.

ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ...ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙς ΚΑΛΎΤΕΡΕΣ ΜΑΓΕΙΡΙΣΣΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

 

                                                                   

Καθολική Καραγιάννη...μια από τις καλύτερες μαγείρισσες του Μεσαναγρού

Μεγάλωσα στον Μεσαναγρό και οι γαστρονομικές μου προτιμήσεις έχουν επηρεαστεί από τα φαγητά και γλυκά του. Κάποιες φορές νοσταλγώ κάποια φαγητά που σήμερα δεν μαγειρεύονται ή οι νέοι δεν τα γνωρίζουν. Άλλες εποχές τότε ,άλλες σήμερα.

Διετέλεσα πολλά χρόνια πρόεδρος στον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού και είχαμε καθιερώσει με τον Δήμαρχο Μανόλη Σαββή τις καλοκαιρινές εκδηλώσεις. Κάθε χρόνο στις γιορτές αυτές οι γυναίκες του χωριού μαγείρευαν και παραδοσιακά φαγητά. Κολουρία, Σκορδομακάρονα, Τραχανά ,Πιριούρι και διάφορα γλυκά όπως κατιμέρια, χυλοπίτες , ξεροτήγανα ,τηγανίτες κ.α.

¨Ολες οι Μεσαναγρενές είναι καλές μαγείρισσες ,αλλά υπάρχουν και κάποιες που ξεχωρίζουν και έχουν μαγειρέψει και εκτός Μεσαναγρού. Σήμερα θα συνομιλήσουμε με την Καθολική Καραγιάννη , γνωστή από την τηλεόραση ,τις συνταγές της και γνωστή από πολλά μαγειρικά βιβλία.

Μια Κυριακή μετά την εκκλησία στο χωριό ,καθίσαμε στο σπίτι της και μου διηγήθηκε τη ζωή της και την αγάπη της για τη μαγειρική.

-Πείτε μας κάτι για τη ζωή σας.

- Γεννήθηκα στον Μεσαναγρό το 1938 στις 6 Ιουλίου. Φοίτησα στο δημοτικό Σχολείο που βρισκόταν απέναντι από την εκκλησία και αργότερα μετά το 1946 στο νέο κτήριο. Δάσκαλοί μας ήταν ο χωριανός μας Ιωάννης Mπίλλης και ο Πίσκας από το Γεννάδι. Μια εποχή κάναμε και μάθημα στον γυναικονίτη της εκκλησίας. Αρκετά χρόνια έζησα στο χωριό .Ο σύζυγός μου ήταν ο Μιχάλης Καραγιάννης ,Γραμματέας του χωριού. Ήμασταν γεωργοί και είχαμε και κατσίκiα όπως όλοι οι χωριανοί. Ο σύζυγός μου με έπαιρνε στο χωράφι και γύριζε στο γραφείο στη δουλειά του και το απόγευμα ερχόταν στο χωράφι.

                                                                 

- Πως ασχολήθηκες με τη μαγειρική……

- Από μικρή μου άρεσε να μαγειρεύω όχι μόνο για μένα ,αλλά και για τους άλλους. Παρακολουθούσα τις πιο παλιές μαγείρισσες ,ρωτούσα και ρουφούσα κάθε λεπτομέρεια .Έπαιρνα μέρος όταν τα καλοκαίρια ‘εφτιαχναν τους τραχανάδες, το πιριούρι ,τα ζυμώματα κάθε Σάββατο για τα ψωμιά και η αγάπη μου αυτή συνεχιζόταν χρόνια και χρόνια.

Σιγά σιγά απόκτησα πολλές γνώσεις και οι παλιές μαγείρισσες άρχισαν να με υπολογίζουν. Ότι καινούριο φαγητό έβλεπα ,προσπαθούσα να μάθω την τεχνική του ,τον τρόπο μαγειρέματος και τα υλικά του. Μια εποχή παρακολούθησα τις Μεσαναγρενές να φτιαχνουν το κριθαράκι της εποχής εκείνης ,να το αποξηραίνουν και να το έχουν για τον χειμώνα. Η κουλουρία ήταν και είναι το πιο νόστιμο παραδοσιακό φαγητό . Μαγειρεύεται με πέρδικα ,κρέας κατσίκας, κρέας λαγού και μοσχαριού. Οι χυλοπίτες ξεραίνονταν και τις χρησιμοποιούσαν όποτε ήθελαν.

Η γαστρονομία μας περιελάμβανε και πολλά γλυκά. Τα δροσοπίτια ήταν το γλυκό της Αποκριάς. Τα φτιάχναμε πάνω σε ειδική πέτρα στη φωτιά .Μοιάζουν σαν τις σημερινές κρέπες. Αφού ψηθούν βάζουμε μέλι στο τηγάνι με λίγο νερό και τα περιχύνουμε. Τις αποκριές βάζαμε δροσοπίτια στο τζάκι για να τα φάει ο λαγός και να μη τρώει τα σπαρτά.

Τα κατημέρια ,οι χορτόπιτες ,οι τηγανίτες και άλλα γλυκά είχαν όμορφες γεύσεις. Όταν στέλλαμε κατημέρια στους κουμπάρους τα κάναμε διαφορετικά. Τα μελώναμε ,βάζαμε καρύδια και σησάμι ,για να είναι πιο νόστιμα.

                                                             

-Πως έγινες γνωστή στην τηλεόραση.

Πολλές φορές έπαιρνα μέρος σε γιορτές στην πόλη. Συμμετείχα σε γιορτές του Δήμου και της Περιφέρειας .Σε μια εδήλωση μια διατροφολόγος με πλησίασε και άρχισε να με ρωτά για τα φαγητά και γλυκά που φτιάχνω και μάλιστα με ρώτησε για την πρασόπιτα . Έμεινε ενθουσιασμένη και μου ζήτησε να της πω τη συνταγή και φτιάξαμε πρασόπιτες . Ήταν η αδελφή του Σεφ Τρουμούση. Αργότερα γνωρίστηκα και με την Μπαρμπαρήγου και μάλιστα μου ζήτησε να πάρω μέρος στην εκμπομπή της Μενεγάκη. Δεν μπόρεσα να πάω και η Μπαρμπαρήγου ήρθε στον Μεσαναγρό για να με γνωρίσει.

Από το πρωί έφτιαξα διάφορα φαγητά όπως κουλουρία, ρεβύθια ,τσούκα και διάφορα γλυκά. Η Μπαρμπαρήγου ενθουσιάστηκε τόσο πολύ που καθίσαμε πολλές ώρες φτιάχνοντας φαγητά και γράφοντας τις συνταγές μου. Μεγάλη εντύπωση της έκανε η τσούκα. Η τσούκα είναι τραχανάς με κρέας κατσικερό. Βάζουμε δυόσμο και άλλα καρικέυματα και μένει στο παραδοσιακό φούρνο όλη τη νύχτα κλειστός. Το φαγητό αυτό γινόταν τις μεγάλες γιορτές .

Πήρα μέρος σε πολλές εκδηλώσεις στην πόλη της Ρόδου και πάντα το τραπέζι μου κινούσε μεγάλο ενδιαφέρον. Θυμάμαι, όταν Δάσκαλέ μου ήσουν Πρόεδρος στον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού ,που πήραμε μέρος σε μια εκδήλωση στο Γεννάδι για τον τουρισμό. Κάθε χωριό είχε το περίπτερό του και το δικό μας κίνησε το ενδιαφέρον των τουριστών. Είχαμε φτιάξει γλυκά ,διάφορους μεζέδες, αλλά και δείξαμε στους τουρίστες πως φτιάχνεται το χωριάτικο παραδοσιακό ψωμί. Πολλές τουρίστριες δοκίμασαν να πλάσουν στον σουφρά ψωμί. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία που μας ευχαρίστησε όλους.

                                                          

- Θυμάμαι όταν ήμουνα μικρός το Σάββατο.΄Ηταν η μέρα που ολες οι νοικοκυρές ζύμωναν τα ψωμιά. ¨Ολο το χωριό μύριζε από ψωμιά και ήταν μια μέρα αξέχαστη. Πείτε μου πως τα καταφέρνατε….

Από βραδίς παίρναμε το ζυμάρι και το ετοιμάζαμε να ανέβη. Το ζυμάρι το παίρναμε από τη γιορτή του σταυρού. Το έφτιαχναν γυναίκες που δεν είχαν άντρα. Την ημέρα του Σταυρού που γύριζε ο παπάς τα σπίτια ,μοίραζε και το ζυμάρι. Πρωί πρωί ζυμώναμε τα ψωμιά ,βάζοντας και αλάτι. Όταν είχαν ανεβεί τα ψωμιά, ανάβαμε τον φούρνο , καθαρίζαμε το δάπεδο με σχίνο και με τη σφουρνίστρα τοποθετούσαμε τα ψωμιά στον φούρνο. Τα ροϊζαμε για να μην αρπάξουν και τοποθετούσαμε από πάνω σχίνο . Εκτός από τα ψωμιά ,κάθε γυναίκα έφτιαχνε κουλούρια ,πιο μικρά ψωμάκια για τα παιδιά της. Όταν ήταν η εποχή που οι σχίνοι είχαν καρπούς ,έβαζαν και καρπό σχίνου και τα ψωμιά ήταν πιο νόστιμα. Τα ψωμιά κρατούσαν όλη την εβδομάδα .

                                                                                

-Τι θυμάσαι από τη ζωή στο χωριό…

Αυτό που θυμάμαι και μου έχει μείνει ανεξίτηλο στη μνήμη μου είναι η αλληλοβοήθεια μεταξύ των χωριανών. Δεν υπήρχε δουλειά που να μη βοηθά ο ένας τον άλλο. Το καλοκαίρι στην εποχή του θερισμού ,όταν μια οικογένεια τέλειωνε τον θερισμό ,πήγαινε και βοηθούσε άλλους χωριανούς που συνέχιζαν τον θερισμό. Στον θερισμό το χωριό άδειαζε ,γιατί κοιμόμασταν στα χωράφια. Δεν υπήρχαν αυτοκίνητα και οι αποστάσεις ήταν μεγάλες. Οι μεταφορές γινονταν με τα ζώα. Φορτώναμε στα ζώα τα γομάρια από τα στάχυα και τα μικρά παιδιά και του Δημοτικού ακόμα τα πήγαιναν στα αλώνια στο χωριό ,τα ξεφόρτωναν και ξαναγύριζαν στα χωράφια. Μαγειρεύαμε στα χωράφια με ξύλα και ποτέ δεν άρπαξε φωτιά ,γιατί προσέχαμε. Όταν κόντευε να τελειώσει ο θερισμός ,άφηναν ένα μέρος αθέριστο ,μαζευόταν η οικογένεια και ο πατέρας με ένα δρεπάνι θέριζε το σιτάρι σε σχήμα σταυρού. Στο τέλος ο ένας κατάβρεχε τον άλλο και ευχόμασταν υγεία και του χρόνου.

                                                                                    

- Την αλληλεγγύη μεταξύ των Μεσαναγρενών την έβλεπα και στις εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου..

Στις εκδηλώσεις του Πολιτιστικού ,στους γάμους που μαγειρεύαμε παραδοσιακά φαγητά τον πρώτο λόγο τον είχαν οι καλές μαγείρισσες. Βοηθούσε όλο το χωριό. Τα φαγητά μας ήταν πεντανόστιμα και οι επισκέπτες μας είχαν να λένε και να ζητούν τις συνταγές. Ταϊζαμε πάρα πολλούς ανθρώπους και συμμετείχαν και οι νέοι μας. Αυτές οι εκδηλώσεις έπρεπε να συνεχιστούν ,να συμμετέχουν και οι νέοι μας ,για να συνεχιστεί η παράδοση.

                                                                             

- Τι θα συμβουλεύατε τις σημερινές γυναίκες ,για νόστιμα φαγητά….

Η μαγειρική είναι μεράκι. Πρέπει να την αγαπάς, να ρωτάς, να διαβάζεις και να πειραματίζεσαι. Η κουζίνα σου να είναι καθαρή, να φοράς σκούφο και τα υλικά σου να είναι διαλλεκτά . Εγώ όταν μαγειρεύω δεν αφήνω να πλησιάζει κανένας στην κουζίνα μου. Υπάρχουν φαγητά που ακολουθώντας την παράδοση κάθε φορά γίνονται και πιο νόστιμα. Στα ντολμαδάκια πάντα το κρέας γίνεται με κομμάτια και το μέτρο των υλικών παίζει μεγάλο ρόλο.

                                                                            

- Τι θα’ θελες να κάνεις ,για να μάθουν και οι νέες και νέοι μας την Μεσαναγρενή κουζίνα….

Μπορώ τις ημέρες που είμαστε στο χωριό να μαζευόμαστε στο χοροστάσι και κάθε φορά να φτιάχνουμε και ένα παραδοσιακό φαγητό. Να συμμετέχουν οι νέοι μας ,να γνωρίσουν την τέχνη ,τα υλικά και αυτό να γίνεται τακτικά.

                                                                                      

Θα μπορούσαμε να γράψουμε περισσότερα πράγματα και αυτό πιστεύω να ξαναγίνει και με άλλες μαγείρισσες,. Κυρία Καθολική χίλια ευχαριστώ ,να είσαι πάντα καλά και να συνεχίσεις να μαγειρεύεις και να μας μαθαίνεις όλα τα πράγματα ,που αφορούν το όμοπρφο χωριό μας.

Η ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

 

                                                                         

Έχει και το χωριό τη Λέσχη του. Μη φανταστείτε κάποια Λέσχη με τη σημασία που έχει στην πόλη. Είναι ένα κτήριο, που η ιστορία του διαχρονικά συμβαδίζει με την ιστορία του χωριού. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού και λόγω της θέσης του, είναι το πιο κεντρικό σημείο του. Στα παλιά χρόνια, η Λέσχη ήταν ένα κτήριο, που ο αγροφύλακας του χωριού έβαζε τα ζώα που έπιανε να κάνουν ζημιές. Ήταν το «τοκάτι», η φυλακή για τα ζώα. Παλιά, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ήταν κτηνοτρόφοι και γεωργοί. Πολλές φορές από κάποιο κτηνοτρόφο ξέφευγαν ζώα, έμπαιναν στα σπαρμένα χωράφια και έκαναν ζημιές. Ο αγροφύλακας που φύλαγε τους αγρούς, τα συλλάμβανε και τα έβαζε στο «τοκάτι». Ο κτηνοτρόφος, για να πάρει πίσω τα ζώα του, έπρεπε να πληρώσει τη ζημιά στον αδικημένο ή διαφορετικά πήγαιναν στα δικαστήρια. Το 1955 έγινε ο Εξώστης, δαπάνες του Γεωργίου Στυλιανού, Μεσαναγρενού που διέμενε στην Αυστραλία. Αργότερα το κτήριο έγινε Αναγνωστήριο. Ένα είδος βιβλιοθήκης για τους νέους του χωριού. Έγινε, δηλαδή, η Λέσχη για Αναγνώστες. Λόγω, όμως, της θέσης του, υπήρχε διαμάχη για τη χρήση του. Κάποιοι άλλοι ήθελαν να είναι καφενείο και τελικά αυτό επικράτησε. Από τότε και μέχρι σήμερα, η Λέσχη είναι καφενείο, αλλά το όνομα παρέμεινε. Είναι αυτό που ξαφνιάζει τους ξένους, όταν ακούνε πάμε στη Λέσχη. Τη φαντάζονται πραγματικά Λέσχη! H Λέσχη είναι το πιο όμορφο και δροσερό μέρος του χωριού. Εδώ κάθονται οι χωριανοί και απολαμβάνουν τη δροσιά του τεράστιου φίκου, ενός δένδρου που ομορφαίνει την πλατεία. Όπως μας αφηγήθηκε ο Παντελής Μιχαήλ: «Το 1955, η οικογένειά τους είχε τη Λέσχη ως καφενείο και έφεραν από τη Ρόδο με το βεντισέι (φορτηγό) που είχαν μαζί με τον Στέλιο Χατζηιωάννου, τον φίκο και τον φύτευσαν στην πλατεία. Ο φίκος έχει ζωή 65 χρόνια και συνεχίζει να είναι το πιο όμορφο σημείο στην είσοδο του χωριού».