ΛΑΙΚΕΣ ΡΗΣΕΙΣ -ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ (1) Οι παροιμίες αποτελούν τα κατασταλάγματα της λαϊκής σοφίας. Εκφράζουν γνώμες ή συμβουλές και πηγάζουν από τη μακρόχρονη πείρα των ανθρώπων . ΄Εχουν διδακτική σημασία , εμπλουτίζουν τις γνώσεις ,αποτελούν παραδείγματα για τους ανθρώπους και αποπνέουν σοφία Στον Μεσαναγρό τόσο στο σχολείο ,όσο και οι γονείς μας ,πολλές φορές όταν κάναμε κάτι ή θέλαν να μας συμβουλέψουν ,μας έλεγαν παροιμίες. Πολλές παροιμίες θυμάμαι από τότε και πάντα προσπαθούσαν να ερμηνεύσω ,τι λένε. ΄Ετσι και το μυαλό ακόνιζα και μάθαινα πολλά πράγματα. Από σήμερα θα σας γράφουμε παροιμίες που θυμόμαστε ή αυτές που έχουμε συλλέξει. • Στον ΄Αγιο τάξε ένα κερί και του διαβόλου όσα μπορείς. • Εκεί που δεν σε σπέρνουν μη νεμάς. • Ο λόγος σου με χόρτασε και το ψωμί σου φάτο. • Όσα ξέρει ο νοικοκύρης δεν τα ξέρει ο κόσμος ούλος. • Ας είν΄ μικρό τα ΄αλώνι μου και νάν ΄μοναχικό μου. • Ξένα ψωμιά κοφτερά μαχαίρια. • Αν δε βρέξεις κώλο ,ψάρι δεν τρως. • Του φτωχού το σκοινί μονό δε φτάνει και διπλό περισσεύει. • Όξω απ΄ τη φουστάνα μου κι ας είναι η ίδια η μάνα μου. • Ούλοι οι χοίροι μια γεννιά. • ΄Επεσε το λάι μας ,μέσα στο τσουκάλι μας. • Αν είν ΄τα Σάββατα μακριά ,οι Κυριακές κοντά ΄ναι.

Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ,ΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

Η Αγία Σοφία του Μεσαναγρού που γιορτάζει στις 17 του Σεπτέμβρη Είναι το κοιμητήριο του χωριού. Κτίστηκε το 18ο αιώνα ΒΔ του χωριού. Είναι βυζαντινού ρυθμού και φέρει εικόνες της δεκαετίας του 1950 . Γιορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου και περιστασιακά για τις λατρευτικές ανάγκες του κοιμητηρίου. Στην άκρη του νεκροταφείου υπάρχει οστεοφυλάκιο. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή οι γυναίκες του χωριού ,είτε βρίσκονται στο χωριό είτε στην πόλη της Ρόδου ,πρέπει να πάνε στην Αγία Σοφία να καθαρίσουν την εκκλησία ,αλλά και τα μνήματα των νεκρών. Τα καθαρίζουν ,τα στολίζουν με λουλούδια ,ανάβουν τα καντήλια και τοποθετούν στεφάνια. Ανήμερα της Αγίας Σοφίας η λειτουργία γίνεται εκεί και στο τέλος ο παπάς περνά από όλα τα μνήματα για να δώσει ευχή για την ανάπαυση των ψυχών των νεκρών. Δίπλα από κάθε μνήμα περιμένει κάποιος συγγενής να πει στον παπά τα ονόματα που θα μνημονεύσει .Αν κάποιος συγγενής απουσιάζει οι άλλοι τον αναπληρώνουν και έτσι κανένας δεν μένει αμνημόνευτος .

Το προζύμι του Σταυρού

Το προζύμι του Σταυρού Ο Γιορτιάρης ,δηλαδή η οικογένεια που έχει τη γιορτή του Σταυρού ,παίρνει αλεύρι σε μια λεκάνη στην εκκλησία. Στον Μεσαναγρό ,κάθε οικογένεια γιόρταζε και ένα ΄Αγιο . Την η μ 8έρα εκείνη η οικογένεια έφτιαχνε τους άρτους, το πρόσφορο, έπαιρνε την εικόνα του Αγίου στην εκκλησία και τραπέζωνε στο σπίτι τον παπά ,το δάσκαλο και όλους τους συγγενείς. Όταν τελειώσει ο αγιασμός ,πηγαίνουν τρεις γυναίκες χήρες και παίρνουν τον αγιασμό και ανακατεύουν το αλεύρι με τον αγιασμό. Μετά την απόλυση όλες οι γυναίκες παίρνουν ένα κομμάτι ζυμάρι στο σπίτι τους και το ανακατεύουν με αλεύρι που είναι σε ένα μπολ ,μαζί με το βασιλικό που πήραν από την εκκλησία. Το βασιλικό το βάζουν στο νερό και με αυτό το νερό κάνουν το ζυμάρι .Το αφήνουν να ανεβεί και κάνουν τρεις φορές ζύμωμα ,για να φτιάξουν το ζυμάρι. Δηλαδή ζυμώνουν 1η φορά 1ψωμάκι και αφήνουν το προζύμι ,μετά 2η φορά και μετά 3η φορά. ΄Ετσι φτιάχνεται το προζύμι του Σταυρού. Την ημέρα της γιορτής του Σταυρού ,ο παπάς γυρίζει όλα τα σπίτια και τα ευλογεί. Τα παιδιά που το συνοδεύουν ,έχουν σε μια λεκάνη ζυμάρι που τους δίνει ο γιορτιάρης και το μοιράζουν στα σπίτια ,παίρνοντας λεφτά ή γκλεούδια (γλυκά).

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΙΑΔΕΝΗΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

H αγάπη και η λατρεία των Μεσαναγρενών για την Παναγιά Σκιαδενή

H αγάπη και η λατρεία των Μεσαναγρενών για την Παναγιά Σκιαδενή Θα αναφερθούμε στην αγάπη και λατρεία των Μεσαναγρενών στην Παναγιά μας, όπως μας αφηγείται ο Μιχάλης Τρ. Καραγιάννης, Γραμματέας του χωριού: «Παναγιά Σκιαδενή και Μεσαναγρός, χρόνια τώρα πάνε μαζί. Η Μονή είναι κτισμένη μέσα στα όρια του Μεσαναγρού και πάντα οι Μεσαναγρενοί τη λειτουργούσαν και βοηθούσαν για τις ανάγκες της Μονής. Οι Μεσαναγρενοί τόσο στο χώρο της Μονής, όσο και στο χωριό που φέρνουν την Παναγιά, δείχνουν την πίστη τους και την αγάπη τους. Την ημέρα της γιορτής του Αγίου Θωμά, οι χωριανοί πηγαίνουν στο γειτονικό χωριό τη Λαχανιά, για να φέρουν με τα πόδια την Παναγιά. Νέοι, γυναίκες και παιδιά ξεκινούν από Λαχανιά κρατώντας την εικόνα εναλλάξ και περίπου σε 1 ώρα και 15 λεπτά, φτάνουν στο Μοναστήρι του Αγίου Θωμά, όπου γίνεται πανηγύρι. Οι χοροί σταματούν και όλοι υποδεχόμαστε την Παναγία. Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και οι ιερείς ψάλλουν παράκληση. Στο τέλος, όλοι οι πιστοί ασπάζονται την εικόνα. Η εικόνα μεταφέρεται στον Μεσαναγρό, με προορισμό την εκκλησία του πολιούχου Ταξιάρχη. Εκεί γίνεται και πάλι παράκληση και στο τέλος «μπατίκιασμα της εικόνας». Ο Επίτροπος φωνάζει «μπατικιάζεται η εικόνα» και οι πιστοί κάνουν προσφορά χρηματικά ποσά. Όποιος δώσει τα περισσότερα, μπατίκιασε την εικόνα και όλο το βράδυ την έχει σπίτι του. Συνήθως, την εικόνα μπατικιάζουν άνθρωποι που έχουν κάποιο τάμα αλλά και όλοι οι πιστοί. Όλο το βράδυ οι πιστοί ξενυχτούν στο σπίτι που βρίσκεται η εικόνα. Το πρωί η εικόνα ξαναμεταφέρεται στην εκκλησία, γίνεται παράκληση και όλοι οι πιστοί μαζί με τον ιερέα, κρατώντας την Παναγιά, γυρίζουν όλο το χωριό και σε κάθε σπίτι ο ιερέας προσεύχεται για τους ενοίκους. Οι νοικοκυρές υποδέχονται την Παναγία κρατώντας θυμιαστήρες και κάνοντας τον σταυρό τους. Η εικόνα ξαναμπατικιάζεται και παραμένει στο σπίτι του πιστού, μέχρι να την πάρουν οι νέοι του χωριού για να πάνε στις μάντρες. Οι νέοι του χωριού κρατώντας την εικόνα, ο καθένας με τη σειρά στον ώμο του, περνώντας από δύσβατα μονοπάτια, πηγαίνουν στις μάντρες, όπου τους περιμένουν οι βοσκοί με θυμιαστήρες για να ασπαστούν την εικόνα. Σε κάθε μάντρα οι βοσκοί δίνουν χρήματα για τη Μονή και κατσικάκια και τυρί για τους νέους. Αυτό γίνεται μέχρι να πάνε σε όλες τις μάντρες και στο τέλος της ημέρας καταλήγουν στην Μονή, όπου η εικόνα τοποθετείται στη θέση της και ακολουθεί γλέντι. Στη χάρη της, στις 8 του Σεπτέμβρη, όλο το χωριό για πολλές ημέρες ήταν στη Μονή. Το θέρος είχε τελειώσει, ο αλωνισμός και πριν 15 ημέρες οι μανάδες με τα παιδιά πηγαίναμε στο Σκιάδι. Έβλεπες ένα κομβόι από γαϊδουράκια φορτωμένα με τα απαιτούμενα να προχωρούν. Εμείς τα παιδιά, πηγαίναμε με τα πόδια και μάλιστα παραβγαίναμε ποιος θα φτάσει πρώτος. Όλοι μέναμε στη Μεσαναγρενή κέλα, ξαπλωμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο. Παρακολουθούσαμε την εκκλησία, βοηθούσαμε τον παπά και κάναμε ένα σωρό δουλειές. Οι μεγαλύτεροι καθάριζαν, ετοίμαζαν τα τραπέζια και τα καθίσματα για τους προσκυνητές και έκαναν ότι μπορούσαν για να λάμπει η Μονή. Την παραμονή όλοι είχαμε και κάποιο πόστο. Όταν τέλειωνε ο χορός τις αυγές, καθίζαμε κάτω από τον πλάτανο και άρχιζε το τραγούδι, συνοδεία λύρας, που έπαιζε κάποιος Χαλκίτης. Άντρες και γυναίκες τραγουδούσαν για τη Μεγαλόχαρη. Το τραγούδι κρατούσε μέχρι να χτυπήσει η καμπάνα, για τη Θεία Λειτουργία. Το απόγευμα παίρναμε τον δρόμο της επιστροφής για το χωριό, ευχαριστημένοι αλλά και με μια υπόσχεση. Και του χρόνου. Για την Παναγιά Σκιαδενή έχουν γραφτεί χιλιάδες στίχοι και τραγούδια. Θα σας αναφέρουμε μερικά, που δείχνουν την πίστη και το σεβασμό των Μεσαναγρενών στην Παναγιά τους. Τα τραγούδια είναι της Καθολικής Πιζήμολα Την Παναγιά τη Σκιαδενή όλοι την αγαπούμε, γιατί κι εκείνη γιαίνει μας τον πόνο που πονούμε. Ω, Παναγιά μου, Σκιαδενή που ’σαι μες στο χωριό μας, παρακαλώ σε να γενείς προστάτης των παιδιών μας. Ω, Παναγιά μου, Σκιαδενή μεγάλη η δύναμή σου, βλέπε τον κόσμο, τον ντουνιά να ’ρχονται στη γιορτή σου. Ω, Παναγιά μου, Σκιαδενή που ’σαι καρτσί στη Χάλκη, τον κόσμον όλο βλέπε τον, του χρόνου να ξανάρθει. Στην Παναγιά τη Σκιαδενή ήρτα να ξενυχτίσω που ’ναι πολύ θαυματουργή, χάρη να της ζητήσω. Να βλέπεις τα παιδάκια μου, όπως κρατάς το κρίνο, που είναι ο Ιησούς Χριστός και ζούμεν από κείνον. Ω, Παναγιά μου, Σκιαδενή τρέξε να πας στα ξένα, όπου σε περιμένουνε ματάκια δακρυσμένα.

Ιερά Μονή Παναγιάς Σκιαδενής

Ιερά Μονή Παναγιάς Σκιαδενής Στους πρόποδες του βουνού Σκιάδι βρίσκεται η Μονή της Παναγιάς Σκιαδενής. Οφείλει το όνομά της στο Σκιάδιο(σκιερό μέρος) .Κατά άλλους στη σκιά ενός μεγάλου σύννεφου ή αν κοιτάξει κανείς από το Μονόλιθο μοιάζει με σκιάδιον,καπέλο αρχαίων. Στη θέση που βρίσκεται ο ναός υπήρχε αρχαιοελληνικό ιερό της Αρτέμιδος. Στα 1200μ.Χ. οικοδομήθηκε βυζαντινός ναός. Αγιογραφήθηκε το ΙΗ΄ αιώνα και η επέκτασή του ολοκληρώθηκε περί το 1861. Σύμφωνα με την παράδοση κατά τον ΙΑ΄αιώνα ασκήτευαν δύο ή τρεις μοναχοί .Βλέποντας τη νύχτα φως πήγαν και εντόπισαν την εικόνα της Παναγίας ,που εκτίμησαν ότι ιστόρησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Την πήραν στο Ασκηταριό αλλά το πρωί χάθηκε. Την αναζήτησαν και τη βρήκαν εκεί που είναι σήμερα κτισμένος ο ναός. Παλαιότερη εικόνα του μοναστηριού θα πρέπει να είναι αυτή που βρίσκεται στην Αγία Τράπεζα και είναι κατασκευασμένη με μαστίχι.Η εικόνα βρίσκεται αριστερά της εισόδου.Το πρόσωπο της Παναγίας έχει ζωντανά ,εκφραστικά ,γλυκά μάτια. Στη Μονή υπάρχει ένα σπάνιο Ευαγγέλιο του 1862.Το τέμπλο είναι έργο τέχνης και το δάπεδο είναι στρωμένο με μαύρα και άσπρα βότσαλα. Το κτιριακό συγκρότημα αποτελείται από οντάδες και κάθε χωριό έχει το δικό του οντά. Εκτός από τον τρόπο εύρεσης της εικόνας ,έχουν γίνει και άλλα θαύματα. 1) Στα χρόνια των πειρατών ένα πειρατικό πλοίο άραξε απέναντι από το Μεσαναγρενό κάμπο και οι πειρατές πήγαν στη Μονή ,τη λεηλάτησαν, άρπαξαν το εικόνισμα και επέστρεψαν στο πλοίο τους. Το βρήκαν όμως πετρωμένο. Οι χριστιανοί το απέδωσαν σε θαύμα της Παναγιάς .Το πετρωμένο καράβι βρίσκεται εκεί ,το "πετροκάραβο" ,'οπως λένε οι Μεσαναγρενοί ,για να θυμίζει το θαύμα. 2) ΄Ενας τούρκος αγάς δεν πίστευε στα θαύματα της Παναγιάς και με την κάμα του κάρφωσε την εικόνα. Αμέσως έτρεξε αίμα και το χέρι του εκουλλάθη. Ο αγάς μετάνιωσε και ζήτησε από την Παναγία να το γιάνει και θα χαρίσει όλα τα κτήματά του γύρω από τη Μονή. ΄Ετσι και έγινε. 3) Η παράδοση λέει πως ΄ενας αγριόχοιρος κατέστρεφε τα χτήματα του χιλιομοδιού. Η Παναγιά τον πέτρωσε και τον πέταξε σε ένα βράχο.Ο βράχος αυτός ονομάζεται "μαντήλα". Σήμερα διοικείται από την Ιερά Μητρόπολη Ρόδου ,χωρίς τη συμμετοχή λαϊκών. ΄Εχει ανακηρυχθεί πολιούχος του Δήμου Νότιας Ρόδου και κάθε χρόνο γιορτάζεται η χάρη της με μεγαλοπρέπεια. Συνηθίζεται η θαυματουργή εικόνα να λιτανεύεται από χωριό σε χωριό κατά την περίοδο της Σαρακοστής. Την Κυριακή του Αγίου Θωμά ,οι Μεσαναγρενοί τη φέρνουν από τη Λαχανιά στο πανηγύρι και από έκεί στο χωριό. Παραμένει στο Μεσαναγρό και την επομένη μέρα ,Δευτέρα, πηγαίνει στη Μονή. Από χωριό σε χωριό οι πιστοί τη μεταφέρουν πεζοί και είναι μεγάλη τιμή να συμμετέχεις στην πορεία. Γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου .Χιλιάδες πιστοί από όλο το νησί της Ρόδου έρχονται να προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη βοήθειά της.