ΟΙ ΜΑΝΤΡΑΤΟΡΙΣΣΕΣ

 

                                                                            

ΟΙ ΜΑΝΤΡΑΤΌΡΙΣΣΕΣ

Οι γυναίκες του Μεσαναγρού ,όπως όλες οι γυναίκες τότε μπορώ να πω ήταν ηρωίδες. Και τι δεν έκαναν .Σπίτι ,μάντρα ,γεωργία. Οι δουλειές πολλές και έπρεπε να τα προλάβουν όλα. Πολλές φορές το πρωί πήγαιναν στη μάντρα και το απόγευμα ασχολούνταν με τη γεωργία.

Την εποχή του θερισμού και της σποράς ,το ζευγάρι χωριζόταν στα δύο. Συνήθως οι άντρες πήγαιναν να σπείρουν και οι γυναίκες πήγαιναν στη μάντρα .΄Επρεπε να βάλουν τα μικρά να θηλάσουν , να αρμέξουν το γάλα και να φτιάξουν τα διάφορα προϊόντα .Τυρί, γριά, βούτυρο παστά, μυζήθρες και πρωτόαλη. Δίπλα από τη μάντρα υπήρχε ο στάβλος ,ένα πρόχειρο κτίσμα ,που εκεί γίνονταν όλα αυτά.

Η πρωτόαλη ήταν το πρώτο γάλα που έπαιρναν από την κατσίκα ,μετά τη γέννα. Το έβραζαν και το άφηναν να πήξει.

Η γριά ήταν το καϊμάκι που γινόταν στην κορφή του γάλακτος.

Το βούτυρο το έφτιαχναν ψήνοντας τη γριά.

Τα παστά ,είδος σκληρού τυριού ,τα έφτιαχναν βράζοντας το γάλα και βάζοντας πυτιά.

Η Μυζήθρα και το τυρί ήταν τα πιο συνηθισμένα . Χρησιμοποιούσαν πυτιά ,για το πήξιμο και τα τοποθετούσαν στο τυρικό, για να στεγνώσουν.

Ο αξύαλος ,ήταν ξυνισμένο γάλα ,που το χρησιμοποιούσαν για το φτιάξιμο του τραχανά.

Από όλα αυτά η μεγάλη μου αδυναμία ,ήταν τα παστά. Σε κάθε σπίτι υπήρχε κρεμασμένη η καλαμωτή που τοποθετούσαν τα διάφορα προϊόντα και τα παστά. Πόσες φορές δεν έβαζα την καρέκλα για να φτάσω και να κόψω ένα κομμάτι παστό….

΄Όλα αυτά υπήρχαν στα σπίτια των βοσκών ,που τα διατηρούσαν όλο το χρόνο ,για να ζει η οικογένεια.

Μετά από όλες αυτές τις δουλειές στη μάντρα ,η μαντρατόρισσα , κατά το μεσημέρι έφευγε καθισμένη στο γαϊδουράκι ,για να πάει να βοηθήσει στη σπορά ή στο θερισμό. Και το βράδυ γυρίζοντας σπίτι, έπρεπε να κοιτάξει και το νοικοκυριό. Να ανάψει φωτιά ,να μαγειρέψει ,να καθαρίσει . Πού καιρός για ξεκούραση….

Άλλες εποχές ,άλλα χρόνια Θαυμάζω όλες αυτές τις γιαγιάδες που έζησαν μέχρι τα βαθιά γεράματα και σκέφτομαι πώς έγινε αυτό ,μετά τα όσα είχαν περάσει. Μήπως σε κάποια από όλα αυτά κρύβεται το μυστικό της μακροζωίας……

Η ΣΠΟΡΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

 

                                                                         

                                                                      Η ΣΠΟΡΑ

Βδομάδες ολόκληρες ζευγάριζαν τα χωράφια με τα ζώα ,για να τα σπείρουν. Κάθε οικογένεια είχε τουλάχιστο δύο ζώα .Συνήθως ήταν γαϊδουράκια, μουλάρια ή αγελάδες. Πρωί πρωί τα ζώα φορτωμένα τη σπορά ,τα αλέτρια και πάνω στο σαμάρι οι νοικοκυραίοι, έφευγαν για τα χωράφια. Ολόκληρες περιοχές έπαιρναν ζωή από τις φωνές των γεωργών και των ζώων. ΄Εβλεπες τα ζώα κάτω από το ζύο(ζυγό) ,να σέρνουν το αλέτρι και το υνί να σχίζει τη γη και να σκεπάζει το ευλογημένο σιτάρι. Το μεσημέρι λίγη ξεκούραση και η δουλειά συνεχιζόταν ως το βράδυ.

΄Ολοι βοηθούσαν μικροί και μεγάλοι. ΄Αλλοι κουβαλούσαν τους σπόρους, άλλοι ζευγάριζαν και άλλοι βοηθούσαν τους ζευγάδες να ξεκουραστούν. Παντού ακούγονταν οι φωνές των ζευγάδων ,που παρότρυναν τα ζώα τους, Πολλές φορές η βροχή σταματούσε το σπάρσιμο ,το χώμα λάσπωνε και όλοι γινόντουσαν «πλημμάρι» ,μούσκεμα. Όταν βροντούσε από την Κάρπαθο ,σίγουρα θα έβρεχε και μάλιστα έλεγαν.

« Κάτω στην Κάρπαθο βροντά , ξεζεύλωνε βρε κερατά». Δηλαδή , βγάλε τα ζώα από το ζυγό και φεύγα για το χωριό.

Το βραδάκι ένα κομβόι από ζώα ,ανθρώπους γύρναγε στο χωριό. Λίγη κουβέντα με τους διπλανούς για τη δουλειά ,για το αύριο. ‘ Ολοι βιάζονταν να γυρίσουν σπίτι και να απολαύσουν λίγο ζεστό φαγητό και τη θαλπωρή του τζακιού . Γύρω από το τζάκι καθισμένη όλη η οικογένεια ,με τον παππού να διηγείται τα παραμύθια του και τα παιδιά να ρουφούν τα όμορφα λόγια του. Αξέχαστες εποχές…

ΤΟ ΨΗΣΙΜΟ ΤΟΥ ΨΩΜΙΟΥ

 

                                                                 

To ψήσιμο του ψωμιού

Κάθε Σάββατο η όψη του χωριού άλλαζε. ΄Ηταν η μέρα που οι γυναίκες του χωριού παρασκεύαζαν τα ψωμιά της βδομάδας. Ολόκληρη ιεροτελεστία γινόταν . Αποβραδίς ετοίμαζαν το ζυμάρι για να ανέβη. Την αυγή σηκώνονταν για να ζυμώσουν τα ψωμιά. Βλέπετε έπρεπε να τελειώσουν νωρίς, για να πάνε μετά στις αγροτικές δουλειές. Μέσα στην ξύλινη σκάφη άρχιζε το ζύμωμα. ΄Ηταν κάτι το μαγικό. Αλεύρι, ζυμάρι ,νερό, με τα μαγικά χέρια των γυναικών να πλάθονται και να γίνονται ψωμιά. Αφού τέλειωνε το πλάσιμο ,τα ψωμιά σκεπάζονταν και αν ήταν χειμώνας κοντά στο τζάκι για να ανέβουν.

Ο νοικοκύρης ή εμείς τα παιδιά έπρεπε να πάμε να κόψουμε το «σφόγγι層 ,σχίνα που θα σκέπαζαν τα ψωμιά μέσα στο φούρνο,για να μην αρπάξουν από την πύρρα. ΄Όταν πλησίαζε η ώρα και τα ψωμιά ήταν έτοιμα ,η νοικοκυρά άναβε το φούρνο. Χρησιμοποιούσε κλαδιά από σχίνα ή άλλους θάμνους. Μετά με ένα ξύλο « τον ασκάλαθρο», που στην αρχή του είχαν δεμένα σχίνα ,καθάριζαν το φούρνο για να βάλουν τα ψωμιά. ΄Όταν όλα ήταν έτοιμα κουβαλούσαμε τα ψωμιά πάνω στους σοφράδες ,για να τα φουρνίσουν. ΄Ένα ένα ψωμί το τοποθετούσαν στην « ασφουρνίστρα» ,ξύλινο κοντάρι που στην άκρη του ήταν πλατύ ,και μετά στο φούρνο. Ο φούρνος έκλεινε και όταν τα ψωμιά άρχισαν να ψήνονται , τα «αροϊνιζαν» , δηλάδή με σχίνα που βουτούσαν σε νερό αλοιφαν την όψη τους ,για να μην αρπάξουν από την πύρρα και τα σκέπαζαν με σχίνα.

Το άνοιγμα του φούρνου ήταν κάτι το καταπληκτικό. Βλέπαμε να βγαίνουν ροδοκόκκινα τα ψωμιά ,νιώθαμε τη ζεστασιά τους και μυρίζαμε την ασύγκριτη μυρουδιά τους .Η ώρα εκείνη του ξεφουρνίσματος ,ήταν η πιο όμορφη .΄Ολο το χωριό μοσχοβολούσε απ΄άκρη σ΄άκρη. Εμείς τα παιδιά είχαμε ένα λόγο παραπάνω να περιμένουμε αυτή τη στιγμή. Περιμέναμε το κουλούρι μας, μικρό ψωμί, που αν είχε και ένα αυγό στη μέση ακόμη καλύτερα. Όπως ήταν ζεστό, το τρυπούσανε με ένα λεπτό ξύλο και μας το έδιναν. Οι δρόμοι γέμιζαν από τις χαρούμενες φωνές μας ,λες και μας χάριζαν τον παράδεισο. ΄Ετσι τα ψωμιά για ολόκληρη την εβδομάδα είχαν ετοιμαστεί.

Αξέχαστες , αναπανάληπτες στιγμές , που οι σημερινοί τις διαβάζουν και τους φαίνονται παραμύθια.

ΤΟ ΜΑΖΕΜΑ ΤΩΝ ΕΛΙΩΝ ΤΟΥ ΤΑΞΙΑΡΧΗ

 

                                                                                        

TO MAZEMA ΤΩΝ ΕΛΙΩΝ ΤΟΥ ΤΑΞΙΑΡΧΗ

Μπορεί σε όλα τα προηγούμενα γεγονότα ,γάμο, κτίσιμο σπιτιών κλπ. η συμμετοχή να μην ήταν καθολική κάποτε ,για διάφορους λόγους , η συμμετοχή όμως σε θέματα εκκλησιαστικά ,έφτανε στο ανώτατο σημείο. Θέλεις ο σεβασμός στη θρησκεία ,θέλεις ο φόβος ,έφερνε το ανώτατο ποσοστό συμμετοχής. Σε κτίσιμο Μοναστηριών ,Εκκλησιών και εργασιών που αφορούσε την εκκλησία έπαιρναν μέρος ,άντρες, γυναίκες και παιδιά.

Όταν γιόρταζε ο Πολιούχος του χωριού ο Ταξιάρχης, την προηγούμενη Κυριακή μετά την εκκλησία ,χτυπούσε η καμπάνα και όλες οι γυναίκες του χωριού πήγαιναν να καθαρίσουν την εκκλησία. Ακόμα και τα παιδιά βοηθούσαν .

Εκείνο που ήταν εντυπωσιακό ήταν το μάζεμα των ελιών του Ταξιάρχη. Κάθε οικογένεια που είχε κάποιο πρόβλημα, έκανε τάμα στον Ταξιάρχη ελιές. Γι αυτό και σήμερα στους ελαιώνες ,σε κάθε χωράφι ,υπάρχει και ελιά του Ταξιάρχη. Όταν λοιπόν ερχόταν η εποχή που μάζευαν τις ελιές ,οι καθημερινές ήταν για το μάζεμα των ελιών των νοικοκυραίων και οι Κυριακές για τον Ταξιάρχη. Μόλις τέλειωνε η εκκλησία άντρες ,γυναίκες και παιδιά έφευγαν για τους ελαιώνες ,χωρισμένοι σε ομάδες από την εκκλησιαστική επιτροπή. Οι άντρες κρατούσαν τις «τέγκλες», τα ξύλα που χτυπούσαν τις ελιές, οι γυναίκες τα καλάθια και τα παιδιά οδηγούσαν τα ζώα φορτωμένα με τις ελιές στο ελαιοτριβείο. Υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός ποια ομάδα θα μαζέψει τις περισσότερες ελιές και ποια ομάδα θα χτυπούσε πρώτη την καμπάνα. Το έθιμο έλεγε ότι όποια ομάδα μαζέψει το πρώτο «γομάρι» ,φορτίο ελιές και το πάρει πρώτη στο ελαιοτριβείο ,θα χτυπούσε και την καμπάνα που ήταν δίπλα. Φαντάζεστε τον ανταγωνισμό που γινόταν και τι δικαιολογίες έβρισκαν οι ομάδες που δεν τα κατάφερναν. ..Δεν είχαν πάνω πολλές ελιές στην περιοχή που μαζεύαμε, δεν έγινα καλός χωρισμός σε ομάδες από την επιτροπή και οτιδήποτε άλλο.

Το βραδάκι κουρασμένοι αλλά πάντα με κέφι γύριζαν στο χωριό ,πειράζοντας ο ένας τον άλλο , κάνοντας τον απολογισμό της ημέρας και προσμένοντας την επόμενη Κυριακή .

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

 

                                  

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ

Το 1960 ανεγέρθηκε το μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου σε απόσταση 2 χιλιο­μέτρων από το χωριό. Το δάπεδο φέρει μαρμάρινες πλάκες και τέμπλο κτιστό .Υπάρχει στέρνα με νερό «φλεσκίνα» ,όπως λένε οι Μεσαναγρενοί. Το Μονα­στήρι λειτουργείται στη χάρη του Αγίου στις 9 του Νοέμβρη. Οι Μεσαναγρενοί τι­μούν τον Άγιο και έρχονται στο χωρίο ,όταν γιορτάζει. Κτίστηκε με δαπάνες όλων των χωριανών.

ΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΝΙΧΑΗΛ ,ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

 

                                                                      

Το τέμπλο του Ταξιάρχη Μιχαήλ στον Μεσαναγρό

Ξυλόγλυπτα είναι στον ιερό Ναό του Ταξιάρχη το τέμπλο, ο δεσποτικός θρόνος και ο άμβωνας . Στο τέμπλο στηρίζονται οι συνήθεις εικόνες έργα του 1892 και τα ξυλόγλυπτα βημόθυρα. Ιδιαιτερότητα αποτελεί το γεγονός ότι στα δεξιά του τέμπλου , δίπλα στο δεξί αναλόγιο ,είναι τοποθετημένη η εικόνα του Αγίου Γεωργίου , ενώ αντίθετα , στα αριστερά η εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ , επενδυμένη με ασημένιο κουστούμι. Η τοποθέτηση της εικόνας του Αγίου Γεωργίου στη θέση αυτή έχει την εξήγησή της. Ο Ναός του Ταξιάρχη Μιχαήλ κτίστηκε το 1861 πάνω στα ερείπια μικρότερου ναού που ήταν αφιερωμένος στον ΄Αγιο Γεώργιο. Μάλιστα επειδή κανένας Μεσαναγρενός δεν χαλούσε το ναό που ήταν μισογκρεμισμένος, από φόβο, τον γκρέμισε ο ηγούμενος της Μονής Σκιάδι.

Στην Ωραία Πύλη βρίσκεται ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, δεξιά του η εικόνα του Χριστού, μετά η εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου ,ακολουθεί η εικόνα του Αγίου Νικολάου και τέλος η εικόνα του Αγίου Γεωργίου.

Αριστερά της Ωραίας Πύλης η εικόνα της Παναγίας ,μετά είναι η είσοδος στο Ιερό με εικόνα Αγγέλου, ακολουθεί η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπου και μετά η εικόνα του Πολιούχου Ταξιάρχη Μιχαήλ.

Η εκκλησία έχει αγιογραφηθεί το 1997 με συνδρομές των Μεσαναγρενών. Κάθε οικογένεια πλήρωσε να αγιογραφηθεί μια εικόνα ,συνήθως η εικόνα που προστατεύει την οικογένειά της ή έχει το όνομα κάποιου μέλους της.

Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ, ΠΟΥ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΣΤΙς 8 ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΗ

 

                                                                    

Η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1861. Πιθανολογείται ότι κτίστηκε πάνω στα ερείπια μικρότερου ναού του Αγίου Γεωργίου. Λέγεται ότι κανένας κάτοικος του χωριού δεν τολμούσε να χαλάσει το μικρό ναό και το έργο αυτό ανέλαβε ο ηγούμενος της Μονής Σκιάδι. Πρόσφατα έχει αγιογραφηθεί με συνδρομές των κατοίκων. Αξιόλογα είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλου που βρίσκεται η εικόνα του Αγίου Γεωργίου, ενώ αριστερά η εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Είναι ο πολιούχος του χωριού και γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου. Οι κάτοικοι όπου και αν βρίσκονται θα στείλουν το τάμα τους ή στη χάρη του θα έρθουν να προσκυνήσουν. Στα παλιά χρόνια, τα τάματα ήταν γη ή δέντρα και ιδιαίτερα ελιές. Μέχρι σήμερα κανένας δεν τολμάει να κόψει δέντρο που ανήκει στον Παραλιμιώτη, όπως λένε οι χωριανοί. Για την Εκκλησιαστική Επιτροπή Μεσαναγρού και τις δραστηριότητές της, απευθυνθήκαμε σε ένα από τα μέλη της, τον Μιχάλη Αρνίτταλη, που διετέλεσε Επίτροπος τόσο στον Ταξιάρχη, όσο και στη Μονή Σκιάδι, πάνω από είκοσι χρόνια. Να πώς ο Μιχάλης μας αφηγήθηκε τα χρόνια αυτά: «Διορίστηκα το 1993 ως Επίτροπος στο χωριό, στον Ταξιάρχη. Μαζί με τα άλλα μέλη της Επιτροπής κάναμε ένα πρόγραμμα, για να κάνουμε διάφορα έργα στο ναό. Πρώτα πρώτα φτιάξαμε τη σκεπή της Εκκλησίας που έβαζε υγρασία, επιδιορθώσαμε τα θρονιά και τοποθετήσαμε ηλεκτρικές καμπάνες στο καμπαναριό. Η εκκλησία δεν ήταν αγιογραφημένη και αποφασίσαμε να αγιογραφηθεί. Το κόστος, όμως, ήταν μεγάλο, για την εκκλησία. Γυρίσαμε σπίτι σπίτι στο χωριό, αλλά και στην πόλη της Ρόδου και πείσαμε τους Μεσαναγρενούς να αναλάβουν το κόστος μιας εικόνας. Και έτσι έγινε. Κάθε χωριανός ανέλαβε όποια εικόνα ήθελε και σε λίγο διάστημα η εκκλησία αγιογραφήθηκε. Μετά διαμορφώσαμε τον προαύλιο χώρο του ναού, τοποθετήθηκαν πλάκες όχι μόνο στην αυλή, αλλά και στο χώρο του χοροστασίου. Το χοροστάσι ανακαινίσθηκε, καθώς και το ιατρείο που βρισκόταν στον ίδιο χώρο. Στον Άγιο Θωμά προσθέσαμε τουαλέτες, αλλάξαμε την πίστα για τον χορό και φτιάξαμε μια αποθήκη, για τα τραπέζια και τις καρέκλες. Το χωριό μας έχει πολλά Μοναστήρια, 16 τον αριθμό μαζί με τις εκκλησιές και όλα αυτά χρειάζονται συντήρηση. Τα συντηρήσαμε και μέχρι σήμερα, βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Πέρα από τα έργα αυτά η Εκκλησιαστική Επιτροπή συμμετείχε στις κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού και μαζί με τους άλλους φορείς έδινε το παρόν. Εκτός από τη συμμετοχή μου στην Εκκλησιαστική Επιτροπή του Μεσαναγρού, ήμουν Επίτροπος και στη Μονή Σκιάδι. Επί της εποχής του μακαριστού Σπυρίδωνα έκανα τρία έτη, άλλα 4 χρόνια στην εποχή του μακαριστού Απόστολου και 8 χρόνια στην εποχή του Σεβασμιώτατου Αμφιλόχιου. Σήμερα, χαίρομαι όταν βλέπω όλα αυτά που έγιναν, αλλά χαίρομαι που το παράδειγμά μου ακολούθησε ο γιος μου Μανόλης, που είναι και αυτός Επίτροπος αρκετά χρόνια».