ΛΑΪΚΕΣ ΡΗΣΕΙΣ -ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

                                                           

ΛΑΙΚΕΣ ΡΗΣΕΙΣ- ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ(11)

΄Οποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρων οι κότες.

Αν είσαι και παπάς με την αράδα σου θα πας.

Τ ΄ άσπρα κατεβάζουν τ΄ άστρα.

Πάει κατά βαρβάρων.

Για τα βρεμένα παξιμάδια.

Γυρεύει ψυλλους στ΄μάχυρα.

Βασιλικός κι αν μαραθεί τη μυρωδιά την έχει.

Έκοψέν του τον βήχα.

Έφυγε σαν βρεγμένη κότα.

Εψόφησε ο γάδαρος κι έμεινε το σουμάρι.

Ούλα του γάμου δύσκολα κι η νύφη γκαστρωμένη.

Όποιος έχει τα γένια έχει και τα χτένια.

Που γεννηθεί στη φυλακή τη φυλακή γυρεύει.

Γιάννης κερνά ,Γιάννης πίνει.

Εκαλόμαθε η γριά στα σύκα.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΠΙΤΙΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ (4ο)

                                                                               

Το βράδυ ήταν η στιγμή που βρισκόταν όλη η οικογένεια στο σπίτι , τα έλεγαν ,έκαναν ένα απολογισμό , προγραμμάτιζαν για την άλλη μέρα και τα παιδιά διάβαζαν. Φώτα ,ηλεκτρισμός δεν υπήρχε και μια λάμπα πετρελαίου και το καντήλι .φώτιζαν το σπίτι. Το χειμώνα κάθονταν γύρω από το τζάκι και τα καλοκαίρια στις αυλές ή στους δρόμους της γειτονιάς με τους άλλους γείτονες.

Ο πατέρας πήγαινε μερικές ώρες στο καφενείο και η μητέρα ετοίμαζε φαγητό και καθάριζε το σπίτι .Εμείς τα παιδιά αρχίζαμε το διάβασμα. Τότε το σχολείο ήταν σχεδόν όλη την ημέρα. 8 -12 το πρωί και 3 -5 το απόγευμα. Πολλές φορές ,όταν δεν είχαμε βιβλία μαζευόμασταν στο σπίτι του παιδιού που είχε ή πηγαίναμε στο σπίτι του καλού μαθητή , για να λύσουμε και τα προβλήματα. Γύρω από το σουφρά, καθισμένοι κατάχαμα και στη μέση η λάμπα πετρελαίου για να βλέπουμε.. Φανταστείτε 4-5 παιδιά να προσπαθούν να γράψουν πάνω στο σουφρά ,με λίγο φως και με πένες που τις βουτούσαμε μέσα στο μελανοδοχείο , για να γράφουμε. Και νάχεις και το δάσκαλο ,να θέλει τα γράμματα καλλιγραφικά. Πάντα υπήρχε ο αρχηγός, που συνήθως ήταν ο καλύτερος μαθητής. Είχα αυτό το προνόμιο, αλλά και την ευθύνη. Αφού γράφαμε την Αντιγραφή ,Γραμματική και λύναμε τα προβλήματα ,αρχίζαμε τα βοηθητικά. Πολλές φορές το βιβλίο ήταν ένα και έπρεπε να διαβάζει ο ένας και οι άλλοι να ακούνε. ΄Ετσι μάθαμε γράμματα . Πόσες φορές δε σπάσαμε το γυαλί της λάμπας και πόσες φορές δεν έπεσε η «Αγία ράβδος» ,όπως έλεγαν οι μεγάλοι.

Μετά το φαγητό καθισμένοι γύρω από το τζάκι παρακαλούσαμε τους γονείς μας ,να μας πουν κανένα παραμύθι ή να μας διηγηθούν ιστορίες από τα παλιά. Αν υπήρχε παππούς ή γιαγιά , ακόμα καλύτερα. ΄Ηξεραν πολλά παραμύθια ή τα έπλαθαν εκείνη τη στιγμή. Πολλές φορές ένα παραμύθι κρατούσε ατέλειωτα βράδια ,όπως ατέλειωτες ήταν και οι νύχτες του χειμώνα. Κάποτε κουρασμένοι από το μόχθο της ημέρας οι γονείς ,που να έχουν κέφια για παραμύθια.... Θυμάμαι τον παππού ενός παιδιού που για να μας αποφύγει ,άρχισε να μας διηγείται ένα παραμύθι.

« Μια φορά και ένα καιρό είχε ένα βοσκό ,που είχε 1.000.000 πρόβατα. Επειδή είχε ξηρασία ,θέλησε να πάρει τα πρόβατά του από το νησί του σε κάποιο άλλο, που τα ένωνε μια γέφυρα που χωρούσε να περνάει μόνο ένα πρόβατο. ΄Αρχισαν ένα ένα να περνάνε τα πρόβατα .1,2,3… και σταματάμε εδώ μας έλεγε ,μέχρι να περάσουν όλα τα πρόβατα τη γέφυρα. Κάθε φορά που του ζητούσαμε να συνεχίσει αυτό το παραμύθι, γιατί μας έτρωγε η περιέργεια , για να δούμε πώς τέλειωσε ,μας απαντούσε πώς ακόμα τα πρόβατα περνάνε τη γέφυρα. ΄Εγινα και εγώ παππούς και τα πρόβατα δεν έμαθα ποτέ, αν πέρασαν τη γέφυρα…..

ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΓΟΥΡΟΥΝΑΔΕΣ

 ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΓΟΥΡΟΥΝΑΔΕΣ

Πρώτα ξεκίνησαν οι περιπατητές και μετά οι γουρουνάδες. Πολλοί ιδίως νέοι, όταν έρχονται στο χωριό ξεκινούν πεζοπορίες ,περνούν από μονοπάτια ,βουνά και καταλήγουν σε μακρινές απο­στάσεις. Σκοπός τους να γνωρίσουν τα μέρη του χωριού όπου έζησαν οι πρόγονοί μας ,αλλά και για λόγους υγείας. Αποστάσεις από Μεσαναγρό-Κάμπο ,Μεσαναγρό -Γεννάδι είναι οι μεγαλύτερες .

Τελευταία τα πράγματα άλλαξαν . Εμφανίστηκαν οι πρώτες γουρούνες και οι χωμάτινοι γεωρ­γικοί δρόμοι τις ευνοούν . Τακτικά κάνουν εξορμήσεις στις γύρω περιοχές και πολλές φορές και πέραν των ορίων του Μεσαναγρού.

Καλά όλα αυτά ,δίνουν μια ξεχωριστή νότα και είναι κίνητρα, για να έρχονται οι νέοι στο χω­ριό.

                                                            

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΠΙΤΙΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ ΡΟΔΟΥ (3)

 

                                                                                 

Σπάνια η οικογένεια βρισκόταν μέσα στο σπίτι όλη μαζί ,εκτός από τα βράδια και ιδιαίτερα του χειμώνα. Κεφαλή της οικογένειας ήταν ο πατέρας και «βασίλισσα »του σπιτιού η μάνα. Τα παιδιά λίγα ή πολλά μεγάλωναν και μάθαιναν καλούς τρόπους και πάνω από όλα σεβασμό στους μεγαλύτερους. Η επιθυμία των μεγάλων ,ήταν διαταγή για τους μικρούς. Ιερή στιγμή για την οικογένεια ήταν ή ώρα του φαγητού. ΄

΄Επρεπε όλοι να είναι παρόντες και καθισμένοι στις θέσεις τους. Στο τραπέζι κάθονταν τις μεγάλες μέρες και όλες τις άλλες στο σουφρά. Ο σουφράς ήταν ένα είδος επίπλου ,στρογγυλός , χαμηλός και σε αυτόν έπλαθαν τα ψωμιά οι νοικοκυρές ,έγραφαν τα παιδιά τα μαθήματά τους και έτρωγαν.

Δεν υπήρχε πιάτο για τον καθένα . Στη μέση του σουφρά , έμπαινε μια μεγάλη πιατέλα με το φαγητό , σε πιο μικρή η σαλά, σαλάτα ,το ψωμί και οτιδήποτε άλλο υπήρχε. Μη φανταστείτε μαχαιροπήρουνα , κανάτες ,ποτήρια κλπ. Όταν όλα ήταν έτοιμα ,όλη η οικογένεια έκανε την προσευχή της ,το σταυρό της και ξεκινούσε πρώτος ο πατέρας και ακολουθούσαν όλοι οι άλλοι. Μπορώ να πω ότι η βασική τροφή των Μεσαναγρενών ήταν το ψωμί ,το οποίο μέχρι σήμερα θεωρούσαν ιερό. Δεν έπρεπε να το πετάξεις κάτω και αν σου έπεφτε το έπιανες με σεβασμό και το φιλούσες. Αν το πέταγες και δεν έκανες αυτό που έπρεπε ,η τιμωρία ήταν μεγάλη.

Πώς τα κατάφερνε η μάνα να φτιάχνει φαγητό για τόσα άτομα και να τους φτάνει ,τρώγοντας από την ίδια πιατέλα…. Βέβαια αυτοί που έτρωγαν γρηγορότερα , σίγουρα έτρωγαν και περισσότερο. Αυτό ήταν λεπτομέρεια .Σε κάποια φαγητά που δεν μας άρεσαν ,τρώγαμε αργά ,αλλά γινόταν αντιληπτό από τους γονείς ,που με το δικό τους τρόπο , σε ανάγκαζαν να φας ,είτε σου άρεσε είτε όχι. Πάντα ακούγαμε τους μεγάλους με σεβασμό και προσπαθούσαμε να είμαστε εντάξει . Θυμάμαι ορισμένα πράγματα που σήμερα έχουν ξεχαστεί και αναρωτιέμαι ,γιατί…. Όταν μας ζητούσαν νερό για να πιούν ,γινόταν ολόκληρη ιεροτελεστία. ΄Επαιρνες το κατσαρόλι, ποτήρι, το γέμιζες από τη στάμνα ,βρύσες δεν υπήρχαν τότε , πήγαινες μπροστά στον πατέρα σου και έλεγες .Πατέρα ορίστε, έφερα το νερό. Το έπαιρνε στα χέρια του και άρχισε να πίνει. ΄Ολη αυτή την ώρα ,εμείς έπρεπε να είμαστε «σταυρωϊμένοι», με σταυρωμένα χέρια και όταν τέλειωνε , να λέμε. Με τις υγείες σας. Αυτό απαιτούσαν οι καλοί τρόποι.

Στο μάζεμα των πιάτων ,συμμετείχαμε όλοι οι μικροί, αγόρια και κορίτσια. Τις γιορτές ι ιεροτελεστία του φαγητού άλλαζε.

ΕΛΑΤΕ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

 Οι βροχές φέτος αρκετές και ο καταρράκτης του Αγίου Θωμά  Μεσαναγρού είναι στις δόξες του. Κυριακή πρωί κατηφόρισα στον  Άγιο Θωμά ,για να επισκεφθώ τον καταρράκτη. Το τοπίο πανέμορφο , το νερό αρκετό να πέφτει από ψηλά και να σχηματίζει λιμνούλες και η θέα εκθαμβωτική. Πραγματικά αξίζει τον κόπο να έρθετε στον Μεσαναγρό και να επισκεφθείτε τον καταρράκτη. Θα είναι μια εμπειρία αξέχαστη , θα απολαύσετε το πανέμορφο τοπίο και σίγουρα θα θέλετε να ξανάρθετε. Εάν έχετε και παιδιά θα ενθουσιαστούν και θα δουν κάτι πρωτόγνωρο για το νησί μας.

                                                                                 

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΕΝΑ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ (2ο)

 

                                                              

Στην προηγούμενη ιστοσελίδα μας ,σας περιγράψαμε πώς ήταν το σπίτι στο Μεσαναγρό και ποια αντικείμενα υπήρχαν μέσα στο σπίτι. Σήμερα θα δούμε πως λειτουργούσαν μέσα στο σπίτι ,τα άτομα που ζούσαν εκεί.

Σε κάθε σπίτι ζούσαν πολλά άτομα ,γιατί την εποχή εκείνη τα ζευγάρια έκαναν πολλά παιδιά. Πολλές φορές υπήρχαν και παππούδες και γιαγιάδες. Φανταστείτε σε ένα μονόχωρο σπίτι να ζούνε πάνω από 5 άτομα. Κοιμόντουσαν όλοι στο σουφά. Ο σουφάς ήταν δίπλα από το τζάκι . Κάτω ήταν χώμα και οι νοικοκυρές έστρωναν ψάθες και από πάνω έμπαιναν τα στρωσίδια. ( στρώματα, τρίχενες σεντόνες ,κουβέρτες κλπ.).΄Εξω έξω κοιμόταν ο πατέρας ,στη μέση τα παιδιά και στην άλλη άκρη η μάνα. Το χειμώνα άναβε όλη τη νύχτα το τζάκι και τους ζέσταινε.

Πρωί πρωί , ανάλογα με την εποχή , οι μεγάλοι έπρεπε νωρίς νωρίς να σηκωθούν . Ο πατέρας να μπει στο κελάρι ,αποθήκη, όπου το χειμώνα έβαζαν και τα ζώα τους ,γαϊδούρια και μουλάρια, για να τα ταϊσει. Να ετοιμάσει τους σπόρους αν ήταν εποχή της σποράς και μετά να πάει στο καφενείο για τον πρωινό καφέ. Η μητέρα συγύριζε το σπίτι ,σήκωνε τα παιδιά για να πάνε σχολείο ,ετοίμαζε το πρωινό και πολλές φορές και το φαί της ημέρας και μετά ακολουθούσε τον πατέρα στα χωράφια ή στα κατσίκια , ανάλογα με την εποχή. Οι περισσότεροι έφευγαν πριν βγει ο ήλιος. Οι τεμπέληδες αργούσαν ,όπως έλεγαν.

Πριν φύγουν οι γονείς ανέθεταν στα παιδιά δουλειές ,που έπρεπε να κάνουν μετά το σχολείο. Συνήθως τα παιδιά τάιζαν τις κότες ,καθάριζαν τον αγγουμά, κοτέτσι, έφερναν τα αυγά στο σπίτι, έφερναν νερά από τις βρύσες του χωριού με τις στάμνες, γιατί νερό δεν υπήρχε πολύ ,καθάριζαν το κελάρι από τα κόπρανα των ζώων και αν είχαν μαλτέζες, κατσίκια, ή αγελάδες ,έπρεπε να τα ποτίσουν και να τα ταίσουν. Τα παιδιά μάθαιναν να δουλεύουν από μικρά και να κάνουν δουλειές δύσκολες . Το βράδυ όταν γύριζαν οι γονείς κουρασμένοι έπρεπε όλα να είναι εντάξει, γιατί γινόταν έλεγχος και το τζάκι το χειμώνα να είναι αναμμένο και πολλές φορές τα μικρά τηγάνιζαν πατάτες με αυγά ,για να φάνε οι μεγάλοι.

΄Ολη την ημέρα το σπίτι ήταν σχεδόν άδειο και το βράδυ ξαναζωντάνευε .

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΕΝΑ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ (2)

 

                                                              

Στην προηγούμενη ιστοσελίδα μας ,σας περιγράψαμε πώς ήταν το σπίτι στο Μεσαναγρό και ποια αντικείμενα υπήρχαν μέσα στο σπίτι. Σήμερα θα δούμε πως λειτουργούσαν μέσα στο σπίτι ,τα άτομα που ζούσαν εκεί.

Σε κάθε σπίτι ζούσαν πολλά άτομα ,γιατί την εποχή εκείνη τα ζευγάρια έκαναν πολλά παιδιά. Πολλές φορές υπήρχαν και παππούδες και γιαγιάδες. Φανταστείτε σε ένα μονόχωρο σπίτι να ζούνε πάνω από 5 άτομα. Κοιμόντουσαν όλοι στο σουφά. Ο σουφάς ήταν δίπλα από το τζάκι . Κάτω ήταν χώμα και οι νοικοκυρές έστρωναν ψάθες και από πάνω έμπαιναν τα στρωσίδια. ( στρώματα, τρίχενες σεντόνες ,κουβέρτες κλπ.).΄Εξω έξω κοιμόταν ο πατέρας ,στη μέση τα παιδιά και στην άλλη άκρη η μάνα. Το χειμώνα άναβε όλη τη νύχτα το τζάκι και τους ζέσταινε.

Πρωί πρωί , ανάλογα με την εποχή , οι μεγάλοι έπρεπε νωρίς νωρίς να σηκωθούν . Ο πατέρας να μπει στο κελάρι ,αποθήκη, όπου το χειμώνα έβαζαν και τα ζώα τους ,γαϊδούρια και μουλάρια, για να τα ταϊσει. Να ετοιμάσει τους σπόρους αν ήταν εποχή της σποράς και μετά να πάει στο καφενείο για τον πρωινό καφέ. Η μητέρα συγύριζε το σπίτι ,σήκωνε τα παιδιά για να πάνε σχολείο ,ετοίμαζε το πρωινό και πολλές φορές και το φαί της ημέρας και μετά ακολουθούσε τον πατέρα στα χωράφια ή στα κατσίκια , ανάλογα με την εποχή. Οι περισσότεροι έφευγαν πριν βγει ο ήλιος. Οι τεμπέληδες αργούσαν ,όπως έλεγαν.

Πριν φύγουν οι γονείς ανέθεταν στα παιδιά δουλειές ,που έπρεπε να κάνουν μετά το σχολείο. Συνήθως τα παιδιά τάιζαν τις κότες ,καθάριζαν τον αγγουμά, κοτέτσι, έφερναν τα αυγά στο σπίτι, έφερναν νερά από τις βρύσες του χωριού με τις στάμνες, γιατί νερό δεν υπήρχε πολύ ,καθάριζαν το κελάρι από τα κόπρανα των ζώων και αν είχαν μαλτέζες, κατσίκια, ή αγελάδες ,έπρεπε να τα ποτίσουν και να τα ταίσουν. Τα παιδιά μάθαιναν να δουλεύουν από μικρά και να κάνουν δουλειές δύσκολες . Το βράδυ όταν γύριζαν οι γονείς κουρασμένοι έπρεπε όλα να είναι εντάξει, γιατί γινόταν έλεγχος και το τζάκι το χειμώνα να είναι αναμμένο και πολλές φορές τα μικρά τηγάνιζαν πατάτες με αυγά ,για να φάνε οι μεγάλοι.

΄Ολη την ημέρα το σπίτι ήταν σχεδόν άδειο και το βράδυ ξαναζωντάνευε .