Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018

"Η ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ"


                                                                    





                                              Η  ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ  ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ


 Η Σαρακοστή  ήταν  μια ξεχωριστή περίοδος για το χωριό. Οι Μεσαναγρενοί ,καλοί χριστιανοί τηρούσαν τα ήθη και έθιμα και τους εκκλησιαστικούς κανόνες. Για 40 ημέρες νήστευαν ,δεν έτρωγαν κρέας και οι μεγαλύτεροι κάθε Τετάρτη και Παρασκευή , νήστευαν ακόμη και το λάδι.
      Θυμάμαι την Τάτσα μου ( Θεία ) ,Σκευή (Παρασκευή) που τηρούσε αυτή τη νηστεία,  ακόμη και σε μεγάλη ηλικία ,αν και ο γιατρός της απαγόρευσε να νηστεύει. –Δεν θα πάθω τίποτε ,έλεγε.
        
         Οι 4 τελευταίες εβδομάδες της σαρακοστής είχαν και τα ονόματά τους.
-         Η Αναμεσιά
-         Η Κουφή
-         Η Βαγιανοβδομάδα
-         Η μεγαλοβδομάδα

Στην Κουφή  ,οι χωριανοί δεν φύτευαν φυτά ,δέντρα , ούτε άσπριζαν τα σπίτια με ασβέστη ,γιατί πίστευαν ότι τα δέντρα θα κούφαιναν ,δεν θα ζούσαν και οι τοίχοι θα κούφαιναν ,θα σηκωνόταν ο ασβέστης .

Στη Βαγιανοβδομάδα ,οι νοικοκυρές , όταν έφτιαχναν ψωμιά , έκαναν Λαζαράκια   σταυρώνοντας τον Λάζαρο. Το ψωμί αυτό λεγόταν « Σύναχθος».

Τη Μεγαλοβδομάδα ,που κόντευε το Πάσχα , έλεγαν αναστήθηκε και ο «Κούλουρος»  και έφτιαχναν κουλούρια ,που κρατούσαν όλο τον χρόνο.

    ΄Άλλες εποχές άλλα ήθη και έθιμα.  Σήμερα δυστυχώς πολλές νοικοκυρές αγοράζουν κουλούρια από τον φούρνο ,αντί να φτιάξουν και να διδάξουν και στα παιδιά τους  τα έθιμα του τόπου μας.


Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018

"ΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ"

  


                                                                    




                                                TΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
Οι Τούρκοι όταν κατέλαβαν τη Ρόδο ,πήραν τα καλύτερα κτήματα ,σπίτια των χωρικών .Έπαιρναν ιδίως κτήματα πεδινά, με νερό και κτήματα που απέδιδαν πολύ.
   Για να επιβάλουν τους φόρους χώρισαν τα κτήματα  σε τρεις κατηγορίες.
Α) Τα Μούρκια ( σπίτια ,κήποι , δέντρα, στάβλοι που κατά  κανόνα ανήκαν στους Οθωμανούς.
Β)Τα Αρζιμιρί(  χωράφια Δημοσίου, που έπρεπε οι χωρικοί να τα καλλιεργούν συνέχεια, γιατί αν όχι τα έπαιρνε πίσω το κράτος).
Γ)Τα Βακκούφια ,κτήματα των Τζαμιών που τα έδιναν με ενοίκιο.
   Οι χωρικοί προσπαθούσαν με κάθε τρόπο  να ξεγελάσουν τους Τούρκους  να μην τους πάρουν τα κτήματα και γι αυτό πολλές φορές τα παραχωρούσαν σε μοναστήρια ,εκκλησιές ,για να τα ξαναπάρουν πίσω καταβάλλοντας κάποια χρήματα.
  Οι καλύτερες περιοχές της Ρόδου είχαν πέσει στα χέρια Τούρκων. Πεδινοί τόποι ,τόποι με νερό ήταν πάντα στις βλέψεις τους. Χόχλακας  στην Κατταβιά,  Αρνίθα  λόγω νερών ,Σάλακος  και άλλα μέρη χάθηκαν από τα χέρια των Ελλήνων.


Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2018

" ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ"




                                                                   






                                                            Καθαρή Δευτέρα

   Η Καθαρή Δευτέρα ονομάστηκε έτσι ,επειδή οι Χριστιανοί « καθαρίζονται σωματικά και πνευματικά»Οι Βυζαντινοί την ονόμαζαν Απόθεση ή Απόδοση.
    Κούλουμα ονομάζεται η έξοδος στην εξοχή ,το πέταγμα του χαρταετού . Η λέξη κούλουμα προέρχεται από το λατινικό cumulus  που σημαίνει αφθονία. Με την Καθαρή Δευτέρα  ξεκινά  η Σαρακοστή και τελειώνουν οι  Απόκριες.
     Την ημέρα αυτή συνηθίζονται εκδρομές και είναι η γιορτή που ταιριάζει με τη φύση και το πράσινο. Είναι η χαρά των παιδιών ,γιατί πετούν  το χαρταετό τους. Κάποιοι λένε πως το πέταγμα του χαρταετού εκφράζει την επιθυμία του ανθρώπου να νιώσει ελεύθερος και να διώξει το κακό.
      Γενικά η Καθαρή Δευτέρα  είναι μια μέρα χαρούμενη ,μέρα χαλάρωσης  και γλεντιού. Παραμερίζονται τα ταμπού , οι απαγορεύσεις και επιτρέπονται οι εκτροπές. Ο κόσμος μεταμφιέζεται ,χορεύει  και διασκεδάζει. Ακόμα και το ψωμί της Καθαρής Δευτέρας ,η λαγάνα, ζυμώνεται νηστίσιμο.
    Σε κάθε περιοχή της Ελλάδας υπάρχουν και διαφορετικά έθιμα . Στη Βόνιτσα , το έθιμο του « Αχυρένιου Γληγοράκη»,στη Θήβα « ο Βλάχικος γάμος» , στη Μακεδονία οι « Μουτζούρηδες» , στη Χίο το έθιμο του «Αγά» και σε κάθε χωριό και πόλη κάτι διαφορετικό.
      Στη Ρόδο ,σε όλα τα χωριά την καθαρή Δευτέρα κορυφώνονται οι γιορτές της Αποκριάς  ,γίνονται εκδρομές στην ύπαιθρο  , ο κόσμος ξεφαντώνει  με νηστίσιμα .πέταγμα χαρταετού και χορό.

                                                               

      



Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2018

"ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΚΑΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ"


                                                                 




                                     Καρναβάλι         -        Αποκριές στο Μεσαναγρό                                   

Η λέξη Καρναβάλι ,προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «carrus navalis » ,που σημαίνουν ναυτικό αμαξίδιο .Και αυτό γιατί στις πομπές που γίνονταν κατά τη διάρκεια των Ελευσίνιων μυστηρίων ,για να μεταφερθεί το Ιερό Πέπλο της Αθηνάς στον Παρθενώνα ,παρήλαυνε ένα μικρό πλοίο με ρόδες ,στολισμένο με άνθη και καρπούς.   
     Οι μεταμφιέσεις πρωτοεμφανίζονται το 2.00π.Χ. στην Ασία. Αργότερα στο Βυζάντιο ,στην Ευρώπη , όπου η αποκριά   έπαιρνε πάνδημο χαραχτήρα. Η συνήθεια αυτή από το 2ο αιώνα μ.Χ. βρήκε αντίθετη την εκκλησία που τις  έβλεπε ειδωλολατρικές. Από τα κείμενα βλέπουμε ότι μεταμφιέζονταν  άνδρες σε γυναίκες ,γυναίκες σε άνδρες ,φτωχοί σε πλούσιους ,άλλοι σε ζώα και ενοχλούσαν τους περαστικούς.
    Τα κυριότερα χαρακτηριστικά   του καρναβαλιού είναι το κέφι, η φαντασία, το παιχνίδι. Πολλές πόλεις είναι διάσημες για τις καρναβαλικές εκδηλώσεις .Ρίο Τζανέιρο ,στη Βραζιλία, Βενετία, Μαϊάμι  και στην Ελλάδα το καρναβάλι της Πάτρας.
      Στο  Μεσαναγρό έδωσαν στην αποκριά ένα ξεχωριστό νόημα. Οι μέρες αυτές ήταν ευκαιρία  να ξεδώσουν από τον καθημερινό μόχθο Συνήθως ντύνονταν τα Σαββατοκύριακα «Καμουζέλες». Το τελευταίο Σαββατοκύριακο πριν την Καθαρή Δευτέρα μικροί και μεγάλοι ,άνδρες και γυναίκες φορούσαν κάτι διαφορετικό για να γίνονται αγνώριστοι .Δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα, αλλά είχαν  τον τρόπο να αυτοσαρκάζονται και να προκαλούν γέλιο. Γύριζαν το χωριό παρέες-παρέες ,κρατώντας κουδούνια, μπαστούνια ,ξύλα και διασκέδαζαν τον κόσμο.
     Την τελευταία Κυριακή ,οι οικογένειες μαζεύονταν σε ένα σπίτι και εκεί όλοι μαζί έτρωγαν ,διασκέδαζαν μέχρι τις 12 η ώρα τα μεσάνυχτα και μετά συνέχιζαν  με νηστίσιμα .Κάθε νοικοκυρά έφτιαχνε κάτι διαφορετικό και το τραπέζι ήταν ξεχωριστό.

                                                                     
    Την Καθαρή Δευτέρα , ημέρα σωματικής και πνευματικής κάθαρσης ,συνέχιζαν το γλέντι ‘εξω από το χωριό  και ιδιαίτερα στον ΄Αγιο Θωμά. Σήμερα κάποια ΄εθιμα διατηρούνται και κάποια συνεχίζονται.

Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2018

"ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΩΝ ΙΠΠΟΤΩΝ"

  

                                                                                 



Δυο Ιστορικά Διατάγματα της εποχής των Ιπποτών

Πολύ ενδιαφέροντα για τη μελέτη του Τοπωνυμικού της Ρόδου είναι δύο διατάγματα της εποχής των Ιπποτών, που έβγαλαν οι Μ. Μάγιστροι για να διατάξουν το λαό να κλειστεί στα διάφορα φρούρια σε ενδεχόμενη τουρκική επίθεση. Το πρώτο βγήκε στα 1474 από το Μ. Μάγιστρο Battista Orsini, γιατί είχε πληροφορίες ότι οι Τούρκοι ετοίμαζαν μεγάλη εκστρατεία για να πάρουν τα νησιά, πράγμα που ήταν στο πρόγραμμα τους ύστερα από το πάρσιμο της Πόλης, συχνά μάλιστα είχαν αρχίσει να κάνουν επιδρομές στα Δωδεκάνησσα. 
Έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε τα ονόματα των φρουρίων της Ρόδου και των χωριών που θα κλείονταν σ' αυτά. 
Το διάταγμα γραμμένο στη λατινική της παραφθοράς βρίσκεται σήμερα στα Αρχεία της Μάλτας, όπου είχε μεταφερθεί το Τάγμα των Ιπποτών ύστερα από την Τουρκική κατάληψη της Ρόδου κι έχει δημοσιευθεί από τον Sommi Picenardi F. στο έργο του 
Itineraire d' un chevalier (σελ. 170).
Παίρνω το απόσπασμα που μας ενδιαφέρει:
ad castellum de Lindo reducantur hec casalia: Tha, Dephania, Efgales;
ad castellum de Catavia reducantur hec casalia:
Messenagro, Vathy;
ad castellum de Polachia reducantur hec casalia: Stridio, Profilia, Arnitha;
ad castellum de Polone, reducitur hoc 
casale: Laderma;
ad castellum de Salaco reducantur hec casalia: Capi, Quitala;
ad castellum de Fanes reducantur hec casalia: Diascorio, Niocorio, Dimilia;
ad castellum Villenove reducantur hec casalia: Chimides, Altologo, Dimitra, Cremy;
ad castellum Ferraclo reducantur hec casalia: Salia, Jannadotto, Malona, Catagro, Caminari;
castellum Arcangeli tutabitur solum;
Cosquino tutabitur solum;
Casalia de Fando, Psito, Archepoli, Armia, Calathies, et Demalhia reducantur in civitatem Rhodi.
Το διάταγμα αυτό μιλά για 45 χωριά από τα οποία τα έντεκα είναι φρούρια, αν αφήσουμε το φρούριο της Ρόδου. Από αυτά υπάρχουν σήμερα σαν κατοικημένα χωριά τα τριάντα:
1) Λίνδος, 2) Κάλαθος, 3) Πυλώνα, 4) Λάρδος, 5)Ασκληπειό, 6) Γεννάδι, 7) Λαχανιά, 8) Κατταβιά, 9)
Μεσαναγρός, 10) Βάτι, 11) Απολακκιά, 12) Ίστριος, 13) Προφύλια, 14) Άρνιθα, 15) Απόλλωνα, 16) Λάερμα, 17) Σάλακος, 18) Φάνες, 19) Διμυλιά, 20) Βιλλανόβα, 21) Θολός, 22) Δαματριά, 23) Κρεμαστή, 24) Μαλώνα, 25) Αρχάγγελος, 26) Κοσκινού, 27) Αφάντου, 28) Ψίνθος, 29) Αρχίπολη, 30) Καλυθιές.
Τα δεκαπέντε έχουν καταστραφεί στις διάφορες επιδρομές ή στην άλωση του 1522. Απ' αυτά πάλι το Καπί είναι συνοικισμός του χωριού Έμπωνα, τα οχτώ είναι γνωστά σαν τοπωνύμια: Θά, Γεφανειά, Εβγκάλες, Κίταλα, Καταγρός, Ζηνοδότου, Καμινάρι, Φαρακλός και τ' άλλα έξι έχουν εξαφανιστεί όλως διόλου: Διόσορος ή Διασκόριον, Νεοχώριον, Χίμιδες ή Χιμέδες, Σαλία, Αρμία ή Ερμία, Δεμαλία.