H Πρωτομαγιά και τα έθιμά της

 

                                                         

Πρωτομαγιά ονομάζεται η πρώτη μέρα του Μάη, η οποία είναι αργία σε πολλές χώρες. Η Πρωτομαγιά είναι συνώνυμη με τους αγώνες του εργατικού κινήματος.

Η σημασία της πρωτομαγιάς οφείλεται στο ότι η πρώτη μέρα του Μάη βρίσκεται ανάμεσα στην Εαρινή Ισημερία και το Θερινό Ηλιοστάσιο ,δηλαδή στην αρχή της ΄Ανοιξης.

Η Πρωτομαγιά , καθιερώθηκε ως εργατική ,στις 20 Ιουλίου 1889, σε ανάμνηση του ξεσηκωμού των εργατών του Σικάγο την 1^η Μάη 1886, που διεκδικούσαν το οκτάωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Κατέληξε σε αιματοχυσία λίγες μέρες αργότερα , με την επέμβαση της αστυνομίας.

Σήμερα την ημέρα της πρωτομαγιάς γίνονται εκδηλώσεις των εργατικών κινη­μάτων προς τιμήν των εργαζομένων που διεκδίκησαν τα δικαιώματα που απολαμ­βάνουμε .

Θέλεις ο χρόνος ,θέλεις και η εποχή ,πολλοί καταφεύγουν στην εξοχή, για να πε­ράσουν μια μέρα ευχάριστα.

Στον Μεσαναγρό ,ήταν η ημέρα που οι χωριανοί έβγαιναν από το χωριό και πή­γαιναν στις μάντρες(στάνες). Ακόμα και τα παιδιά του Σχολείου πήγαιναν .Από την προηγούμενη μέρα τα παιδιά έφτιαχναν στεφάνια από λουλούδια και το πρωί όλα μαζί ξεκινούσαν από το Σχολείο κρατώντας τα. Στο δρόμο τραγουδούσαν τραγούδια αφιερωμένα στο Μάη. ( Ο Μάϊος μας έφτασε…) ,( Λουλούδια ας διαλέξουμε και ρόδα και κρίνα…) . Στις μάντρες οι βοσκοί είχαν ετοιμάσει τα γιαπράκια (ντολ­μάδες),το γάλα ,τη γριά (τσίπα πάνω από το γάλα), τα τυριά και το ψητό κρέας. ΄Ολοι διασκέδαζαν μέχρι το απόγευμα που το γλέντι τέλειωνε.

‘Ενα από τα πιο τυπικά έθιμα της Πρωτομαγιάς, το μαγιάτικο κλαδί ή το στεφάνι, είναι πιθανόν να έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τέτοια κλαδιά ή στεφάνια τα χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά. Δεν είναι υπερ­βολικό να πούμε ότι δεν έλειπαν από καμιά σημαντική εκδήλωση του δημόσιου, ιδιωτικού ή θρησκευτικού βίου. Επιπλέον είναι αξιοπρόσεκτο ότι η πιο σημαντική γιορτή ενός μήνα των αρχαίων, του Θαργηλιώνος, που πάνω - κάτω αντιστοιχούσε με τον δικό μας Μάιο, περιελάμβανε στα δρώμενά της ,την κατασκευή ενός κλαδιού από λουλούδια... Σε πολλά χωριά διατηρείται ακόμα και σήμερα το έθιμο του στολι­σμένου κυπαρισσιού. Eξακολουθούν και σήμερα οι χωρικοί να στολίζουν ένα κυπαρίσσι με κίτρινα, κόκκινα και πολύχρωμα λουλούδια, με κορδέλλες, με χρωματι­στά μαντήλια Στα μέρη της Μικράς Ασίας, σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λου­λούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το μαγιάτικο στεφάνι στόλιζε τις πόρτες των σπιτιών ως του Αϊ – Γιαν­νιού του Θεριστή και τότε, το καίγανε στις φωτιές του αγίου για να το περιφέρουν στα σπίτια.

Στα Δωδεκάνησα, μαζεύουν ένα λουλούδι που το λένε «ανοιχτομάτη» και πιστεύουν πως όποιος το έχει είναι πάντα γερός και τυχερός.

Στην Αγιάσο της Λέσβου, φτιάχνουν στεφάνια από όλα τα λουλούδια και βάζουν μέσα «δαιμοναριά», άγριο χόρτο με πλατιά φύλλα και κίτρινα λουλούδια για να δαι­μονίζονται οι γαμπροί.

Στη Σέριφο, από το βράδυ της παραμονής, κρεμούν στην πόρτα ένα στεφάνι από λουλούδια .Στο Βόλο, παιδί που ενσάρκωνε το Μάη, στολισμένο με λουλούδια, συνο­δευόταν στην περιπλάνησή του στους δρόμους από χορό προσωπιδοφόρων ,που τρα­γουδούσε μαγιάτικα τραγούδια,  στη Ναύπακτο και την Αγόριανή το παιδί συ­νόδευαν γέροι φουστανελάδες.

Ζαγόρι Ηπείρου

Έχουμε τον «Ζαφείρη», ένα παιδί που προσποιούνταν το νεκρό ξαπλωμένο στο χλω­ρό χορτάρι ,για να το ράνουν με λουλούδια τα νεαρά κορίτσια ,μέχρις ότου το κα­λέσουν να αναστηθεί και να τρέξουν όλοι μαζί τραγουδώντας στα χωράφια.

Καστανιά Στυμφαλίας: το «Φουσκοδέντρι»,  αναγόμενα όλα στα Αδώνια των αρ­χαίων.

Στα Μεσόγεια, το μαγιάτικο στεφάνι κρεμιόταν στα βαρέλια με το κρασί.

Στην Πάργα τα παιδιά στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας μεγάλα κλαδιά με άνθη πορτοκαλιάς ή νερατζιάς, τραγουδούσαν από σπίτι σε σπίτι το Μάη.

Στη Λήμνο συνήθιζαν να κυλιούνται τη μέρα αυτή στο χορτάρι για να πάρουν τη δροσιά του.

Σε νησιά του Αιγαίου την Πρωτομαγιά, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρ­ναν μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το «αμίλητο νερό» (αμίλητο γιατί το κουβαλούσαν χωρίς να μι­λούν). Όταν το έφερναν στο σπίτι, πλένονταν όλοι με αυτό

Σε χωριά της Κέρκυρας, οι κάτοικοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού, σκεπα­σμένο με κίτρινες μαργαρίτες που γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά. Με το μαγιόξυλο αυτό, οι νέοι εργάτες ντυμένοι με κάτασπρα παντελόνια και πουκάμισα και κόκκινα μαντήλια στο λαιμό βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδώντας το Μάη.