Η ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

 

                                                                 

Η Πρωτοχρονιά είχε κάτι το ξεχωριστό . Θέλεις η αλλαγή του χρόνου, θέλεις οι δοξασίες πως η καλή χρονιά φαινόταν από την πρώτη μέρα της , έκανε την ημέρα αυτή πιο χαρούμενη , αλλά και τους ανθρώπους πιο προσεκτικούς.

Την παραμονή, οι νοικοκυρές έφτιαχναν τη βασιλόπιτα ,ετοίμαζαν τα φαγητά και τα γλυκά και τα σπίτια έλαμπαν. Μόλις βράδιαζε, οι δάσκαλοι, η Σχολική Εφορεία και τα παιδιά ,έβγαιναν για τα κάλαντα. Τραγουδούσαν τα κάλαντα που σώζονται μέχρι σήμερα.

Εμείς οι νέοι νέα γενεά                                                                                                                                  με θάρρος και με  ελπίδα                                                                                                                          ας πούμε την πρωτοχρονιά                                                                                                                      τη   λατρευτή πατρίδα.

...................................................

Δώστε όλοι τον οβολό σας

είναι μέγας ο σκοπός

ηθικότατος εν γένει

και εκπαιδευτικός

Επί τω νέω έτει μας

Που μόλις ανατέλλει

Ευχόμεθα στον ΄Υψιστο

Υγεία να σας στέλλει

........................................................

Δώστε όλοι τον οβολό σας

Είναι μέγας ο σκοπός

Ηθικότατος εν γένει

Και εκπαιδευτικός

………………………………………..

Χρόνια πολλά να ζήσετε

με άκρα ευτυχία

κι οι δάσκαλοι κι οι μαθητές

σας εύχονται υγεία.

......................................................

Δώστε όλοι τον οβολό σας

είναι μέγας ο σκοπός

ηθικότατος εν γένει

και εκπαιδευτικός.

...................................................

Στις 12 η ώρα όταν άλλαζε η ώρα, οι κοπέλες του χωριού πήγαιναν στη βρύση να πάρουν το καινούριο νερό με στάμνες και να το φέρουν σπίτι. ΄Οσοι είχαν όπλα πυροβολούσαν ,κτυπούσαν οι καμπάνες ,έσβηναν τα φώτα και όσοι έπαιζαν πόκα σταματούσαν ,για να πάνε στα σπίτια τους να πουν τα χρόνια πολλά και καλή χρονιά με τους δικούς τους και να ξαναγυρίσουν πάλι στο τραπέζι.

Η αυγή της Πρωτοχρονιάς ήταν ξεχωριστή για τα παιδιά, γιατί κάνοντας το ποδαρικό ,ότι χρήματα παίρνανε ήταν δικά τους. ΄Επρεπε να ξυπνήσουν νωρίς ,να εντοπίσουν τα σπίτια που θα έδιναν περισσότερα χρήματα και να έχουν γεμίσει τις τσέπες τους με πέτρες. Χτυπούσαν λοιπόν τις πόρτες και οι νοικοκυραίοι ρωτούσαν ποιος είναι. Αν σε θεωρούσαν χρουσούζη δε σου άνοιγαν και σου έλεγαν να περάσεις αργότερα, για να μπεί στο σπίτι τους πρώτα αυτός που θεωρούσαν γουρλή. Αν σου άνοιγαν ,έμπαινες ,πετούσες μέσα στο σπίτι την πέτρα, λέγοντας.

Καλή μέρα ,΄Αι Βασίλη

ούλο μάλαμα κι ασήμι

χίλια καλά στο σπίτι σας

χίλια κιλά στα αλώνι σας

τα θηλυκά στη μάντρα σας

τα αρσενικά στα σπίτια σας

κλου κλου οι πούλες σας

και του χρόνου.

Στο τέλος σε φίλευαν δίνοντας σου γλυκά και χρήματα.

΄Οταν χτυπούσε η καμπάνα , όλο το χωριό μαζεύονταν στη εκκλησία, γίνονταν δοξολογία και το μεσημέρι μετά το πλούσιο τραπέζι , έκοβαν τη βασιλόπιτα. Την έκοβε ο πατέρας, τη σταύρωνε και έδινε στον καθένα το κομμάτι του. Πρώτα στο Χριστό, στην Παναγία, στον ΄Αγιο Βασίλη , στο σπίτι και με τη σειρά σε ΄ολα τα μέλη της οικογένειας.

Το βράδυ πήγαιναν σε όσους γιόρταζαν να τους ευχηθούν , έπιναν , τραγουδούσαν και όλοι πήγαιναν στο χοραστάσι για να χορέψουν. Οι χοροί έδιναν και έπαιρναν μέχρι το πρωί.

Καλή χρονιά σε όλους ,με υγεία και ευτυχία και οι παλιοί να διηγούνται όλα αυτά στους πιο νέους για να συνεχίζεται η παράδοση.

Μελετώντας τη σοφία των Μεσαναγρενών

 

                                                                 

Μελετώντας τη σοφία των Μεσαναγρενών 

Καλημέρα, Άϊ Βασίλη, ούλο μάλαμα κι ασήμι, χίλια καλά στο σπίτι σας, χίλια κιλά στ΄αλώνι σας, τα θηλυκά στη μάντρα σας τα αρσενικά στα σπίτια σας, κλου κλου οι πούλες σας. Και του χρόνου.

 Αυτά είναι τα λόγια που λέγαμε μικρά παιδιά, όταν κάναμε το ποδαρικό την Πρωτοχρονιά. Τότε μας τα μάθαινε η γιαγιά ή ο παππούς και εμείς τα απαγγέλαμε, χωρίς να δίνουμε σημασία στο περιεχόμενο. Εδώ και 8 χρόνια που καταγράφω την ιστορία του χωριού μου, τα ήθη και έθιμα και οτιδήποτε το αφορά, προσπαθώ να ερμηνεύσω την αξία όλων αυτών και να δω αν ισχύουν και σήμερα. Ολόκληρο το παραπάνω ποιηματάκι περιέχει ευχές, που οι χωριανοί ήθελαν να ευoδοθούν την εποχή εκείνη. 

Στην αρχή καλημερίζουν τον Άγιο Βασίλη και εύχονται να τους χαρίσει μάλαμα και ασήμι, στοιχεία πλούτου και ευημερίας. Παρακάτω, εύχονται να γίνουν στο σπίτι τους χίλια καλά και χίλια κιλά στο αλώνι τους. Βλέπετε ήταν γεωργοί και το σιτάρι έτρεφε όλη την οικογένεια. Ψωμιά, τραχανάς, κουλουρία, χόντρος, πλαστά μακαρούνια, τσούκα, όλα αυτά γίνονταν από το σιτάρι.

Οι δύο στίχοι «τα θηλυκά στη μάντρα σας» και «τα αρσενικά στα σπίτια σας» είχαν μεγάλη σημασία. Ήθελαν να γεννούν οι κατσίκες τους θηλυκά, για λόγους ευνόητους. Έτσι, πολλαπλασιαζόταν το κοπάδι τους ευκολότερα και πιο γρήγορα. Επίσης, στο σπίτι τους ήθελαν περισσότερα αρσενικά, έκαναν και πολλά παιδιά τότε, γιατί ήθελαν εργατικά χέρια να τους βοηθούν στα χωράφια και σε όλες τις γεωργικές εργασίες. Οι κόρες βλέπετε ήθελαν προίκα, σπίτια και χωράφια. Φανταστείτε κάποιες οικογένειες που είχαν 2 και 3 κόρες να θέλουν 3 σπίτια, την εποχή που όλα γίνονταν με τα χέρια!

 Τέλος, ήθελαν να κάνουν κλου κλου οι πούλες τους, οι κότες, γιατί όταν κακαρίζουν γεννούν και καθημερινά. Το αυγό ήταν δεύτερο στην ιεραρχία των συναλλαγών, μετά τα χρήματα. Αρκετές συναλλαγές γίνονταν με τα αυγά. Θυμάμαι, μικροί τότε, αγοράζαμε από τα μπακάλικα της εποχής, τρόφιμα, γλυκά και πάντα ο μπακάλης ήλεγχε το αυγό να μην είναι βούριο, κλούβιο.

 Το ποίημα τελειώνει με ευχές. Σήμερα όλα αυτά σχεδόν έχουν ξεχαστεί. Προσπαθούμε να τα μεταδώσουμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας, αλλά τι να καταλάβει ένα παιδί σήμερα, από την αξία που είχαν τότε το σιτάρι, τα αυγά και τα κατσίκια; Ας είναι. 

ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΝΗΣ (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

 

                                                               

ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΝΗΣ (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

ΜΕΡΟΣ 3ο

Από τον φίλο και φιλόλογο Αλέξανδρο Κατσαρά πήρα μήνυμα ότι στο έντυπο Νέος κόσμος ,που ασχολείται με τους Έλληνες του εξωτερικού ,υπάρχει συνέντευξη του συγχωριανού μας Μιχαήλ Μάνη , που αναφέρεται στη ζωή στο χωριό και στην Αυστραλία.

Εμείς όπως πάντα που παρουσιάζουμε ότι συμβαίνει στους μετανάστες μας ,θα σας παρουσιάσουμε αυτήν τη συνέντευξη , σε 4 δημοσιεύσεις .

1) Εισαγωγή

2) Η ζωή στην Ελλάδα

3) Φεύγοντας από το χωριό

4) Ελλιμενισμός στο Περθ Αυστραλία

Φεύγοντας από το χωριό

Το 1948, μετά το τέλος του πολέμου και δέκα χρόνια μετά την αποχώρηση του πατέρα τους, ήρθε η ώρα να τον ακολουθήσουν στην Αυστραλία.

Το πρόσωπό του έγινε σκοτεινό και τα μάτια του έλαμψαν. Το έκανε και το δικό μου. «Όλοι έκλαιγαν», λέει, «Όλοι οι συγγενείς». Είναι αστείο πώς μπορείς να ακούσεις τη θλίψη κάποιου στο λαιμό του. Πνίγεται αλλά συνεχίζει αποφασιστικά.

«Ήταν πολύ λυπηρό γιατί το βράδυ πριν φύγουμε, όλοι οι χωριανοί ήρθαν στο σπίτι για να μας αποχαιρετήσουν. Έκλαιγαν και τραγουδούσαν τραγούδια αναχώρησης γιατί ξέραμε ότι δεν θα ξαναδούμε πολλούς από αυτούς».

Έτσι, μαζί με τη μητέρα του και την αδερφή του, αποχαιρέτησε το χωριό που αποκαλούσαν σπίτι και τα αγαπημένα τους πρόσωπα — αυτό περιλάμβανε και τα δύο σετ παππούδων και γιαγιάδων, πολλά ξαδέρφια και φίλους.

«Πήγαμε από την Ελλάδα στην Αίγυπτο, στο Κάιρο. Στη συνέχεια, μας πήγαν σε ένα μικρό πλοίο 900 τόνων που έμοιαζε με γιοτ και μας είπαν ότι θα ήταν το σκάφος που θα μας πήγαινε στην Αυστραλία. Το είδαμε και ήταν τόσο μικρό που όλοι άρχισαν να κλαίνε και να σταυρώνονται. Κανείς δεν ήθελε να μπει σε αυτό το μικρό σκάφος. Όλοι φοβόντουσαν».

«Όταν έβρεχε και έβρεχε, η μια άκρη του σκάφους πήγαινε στο νερό και μετά δεν άργησε να βυθιστεί και η άλλη άκρη».

Όπως κάνουν οι περισσότεροι αυτής της γενιάς, η Δήμητρα βρήκε μια κουκκίδα φωτός μιλώντας για τις πιο σκοτεινές εποχές και φρόντισε να μην αφήσει έξω αυτή τη λεπτομέρεια:

«Ήταν ωραίο και ήρεμο στην αρχή. Ανεβαίναμε στο κατάστρωμα όπου κοιτούσαμε όσο πιο μακριά έφτανε η θάλασσα. Μπορούσαμε να δούμε τα ψάρια από το παράθυρο στις καμπίνες μας και τα δελφίνια που ακολουθούσαν δίπλα μας».

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ

                                                                            

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή σαν κινηματογραφική ταινία περνούν από το μυαλό μας οι Χριστουγεννιάτικες γιορτές. Μέρες ξεχωριστές , μέρες αναμνήσεων ,μέρες ανεπα­νάληπτες.

Οι μέρες αυτές ήταν ξεχωριστές για τα παιδιά. Πώς και πώς τις περιμένανε. ΄Ενα μήνα πριν έβλεπε κανείς τις προετοιμασίες σ΄όλα τα σπίτια. ΄Ολοι βιάζονταν να τε­λειώσουν οι γεωργικές εργασίες ,ελιές, σπορά, για να απολαύσουν μετά τις γιορτές. Ακόμα και στο σχολείο οι δάσκαλοι μάθαιναν τα κάλαντα στα παιδιά ,για να είναι έτοιμα να τα ψάλλουν. Οι νοικοκυρές καθάριζαν τα σπίτια ,τα άσπριζαν και τα τζάκια ειχαν την τιμητική τους. ΄Ολοι οι δρόμοι του χωριού είχαν τα περίφημα σχέδια -κύ­κλους από ασβέστη - που γίνονταν στα χαρμόσυνα γεγονότα. Το χωριό έλαμπε.

Κάθε σπίτι έσφαζε το χοίρο του και όλη η οικογένεια συμμετείχε στην ιεροτελεστία αυτή. Οι νοικοκυρές τακτοποιούσαν το κρέας ,το λίπος, έφτιαχναν τον "καβρουμά", τσιγαρισμένα μικρά κομμάτια κρέας που τα τοποθετούσαν στους πηδιακούς και από εκεί έπαιρναν για να φτιάξουν τα φαγητά τους. Βλέπετε την εποχή εκείνη δεν υπήρ­χαν ψυγεία. ¨Επαιρναν χωριστά τα " τσιρίγκια", το δέρμα του χοίρου με λίπος ,τους "κολοσαφάες",τα 'εντερα που τα γέμιζαν με ρύζι. Ετοίμαζαν γλυκά -νεράτζι , κατι­μέρια, βασιλόπιτες, φοινίκια, μελεκούνια.

Επιτέλους τα Χριστούγεννα έφταναν. Μόλις βράδιαζε οι δάσκαλοι ,τα μέλη της Σχο­λικής Εφορείας και τα παιδιά ,σπίτι σπίτι έψαλλαν τα κάλαντα,που δεν παρουσίαζαν καμιά διαφορά από τα κάλαντα της υπόλοιπης Ελλάδας. Είναι τα κλασσικά κάλαντα" Καλήν εσπέρα άρχοντες...Κάθε νοικοκύρης έδινε χρήματα ,γλυκά, γκλεούδια και όλοι εύχονταν χρόνια πολλά.

Η πόκα έδινε και έπαιρνε και όλοι έψαχναν την τύχη τους. Τα 3 ή 4 καφενεία ήταν γεμάτα από τους εραστές της πόκας. Μέχρι τις αυγές που κτυπούσε η καμπάνα της εκκλησίας ,το παιχνίδι συνεχιζόταν και πολλές φορές και μετά. Κατά τις 2 τα μεσάνυ­χτα ο καφετζής έφτιαχνε την περίφημη μακαρονάδα και όλοι οι παίχτες την απολάμ­βαναν . Την άλλη μέρα καταλάβαινες τους νικητές ή τους χαμένους από το ύφος τους.

¨Οταν η καμπάνα χτυπούσε ,όλο το χωριό πήγαινε στην εκκλησία. Κανένας δεν έλει­πε. Στο τέλος οι ευχές έδιναν και έπαιρναν. Το μεσημεριανό τραπέζι ήταν κάτι το ξε­χωριστό. ΄Ολη η οικογένεια καθισμένη γύρω του ,απολάμβανε τις λιχουδιές της μάνας. Το βράδυ όσοι γιόρταζαν ,άνοιγαν τα σπίτια τους και υποδέχονταν τους χω­ριανούς. Παρέες παρέες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και το γλέντι συνεχιζόταν μέχρι το πρωί.

Σήμερα όλα αυτά είναι μια ανάμνηση .΄Οσοι έμειναν στο χωριό και όσοι το επι­σκέπτονται τις μέρες αυτές, γιορτάζουν σύμφωνα με την εποχή ,αλλά κάποια έθιμα συνεχίζουν να τηρούνται και να αντέχουν στο χρόνο.

Καλά Χριστούγεννα ,υγεία και χρόνια πολλά σε όλους.

ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΝΗΣ (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ) -ΜΕΡΟΣ 2ο

 

                                                                         

ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΝΗΣ (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

Από τον φίλο και φιλόλογο Αλέξανδρο Κατσαρά πήρα μήνυμα ότι στο έντυπο Νέος κόσμος ,που ασχολείται με τους Έλληνες του εξωτερικού ,υπάρχει συνέντευξη του συγχωριανού μας Μιχαήλ Μάνη , που αναφέρεται στη ζωή στο χωριό και στην Αυστραλία.

Εμείς όπως πάντα που παρουσιάζουμε ότι συμβαίνει στους μετανάστες μας ,θα σας παρουσιάσουμε αυτήν τη συνέντευξη , σε 4 δημοσιεύσεις .

1) Εισαγωγή

2) Η ζωή στην Ελλάδα

3) Φεύγοντας από το χωριό

4) Ελλιμενισμός στο Περθ Αυστραλίας

ΜΕΡΟΣ 2ο

Η ζωή στην Ελλάδα

Ο παππούς μου, ο Μιχαήλ Μάνης, γεννήθηκε στον Μεσαναγρό, ένα μικρό χωριό κρυμμένο ανάμεσα στα βουνά της νότιας Ρόδου, στην Ελλάδα, το 1936 από γονείς τη Φλώρα και τον Συμεών. Είχε πληθυσμό 500 κατοίκους και καρδιά που χτυπούσε ένα μόνο Καφενείο.

Μιλάει για την εποχή του εκεί ως «μια ύπαρξη χωριού». «Υπήρχαν καλές στιγμές. Παίξαμε με άλλα παιδιά. πήγαμε σχολείο». Το 1940, η ζωή του θα άλλαζε για πάντα. Φέτος η Ιταλία και ένα χρόνο αργότερα η Γερμανία εισέβαλαν στην Ελλάδα.

Σε αντίθεση με την εγγονή του που διανθίζει μια ιστορία με άχρηστα γεγονότα και έξι δευτερεύουσες ιστορίες καθ' οδόν, ήταν έτοιμος να φύγει από τη ζωή του στην Ελλάδα και να πηδήξει κατευθείαν στην Αυστραλία. Όχι στο ρολόι μου.

Ο παππούς μου είναι ένας άνθρωπος που έζησε εχθρικές εισβολές, περνούσε νύχτες κοιμόμενος σε σπηλιές, επιβίωνε με ελάχιστο έως καθόλου φαγητό, έζησε χωρίς πατέρα μέχρι την ηλικία των 11 ετών και έπρεπε να αφήσει πίσω το μέρος που έλεγε σπίτι για μια άγνωστη ξένη χώρα.

                                                            

Αναδρομή στο 1938, όταν ο Πάπου ήταν δύο ετών και η αδελφή του Δήμητρα τεσσάρων μηνών. Ο πατέρας τους άφησε την οικογένεια πίσω και ταξίδεψε στην Αυστραλία, για να χτίσει μια καλύτερη ζωή για όλους.

Καθώς τον πίεζα και τον ωθούσα απαλά, άρχισε να το πιάνει και επέτρεψε στον εαυτό του να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο. Ξεκίνησε αναπολώντας τη στιγμή που άκουσαν βόμβες να σκάνε λίγο πολύ κοντά στο χωριό. Φοβούμενοι ότι ήταν επόμενοι, τα μέλη της κοινότητας συγκεντρώθηκαν και κατέφυγαν στα βουνά, βρίσκοντας καταφύγιο στις σπηλιές. «Το έδαφος ήταν βρεγμένο και είχαμε μόνο λίγα ρούχα και κουβέρτες μαζί μας», λέει, γελώντας καθώς μιλούσε – ένας μηχανισμός αντιμετώπισης, υποψιάζομαι.

Σημείωσα την προσέγγιση του θέματος που ακολούθησε για να ξαναδιηγηθεί μια περίοδο της ζωής του, η οποία, στην εποχή μας, απέχει πολύ από το θέμα του γεγονότος. Υποθέτω ότι όταν ζεις μια λεπτή γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου, τα μεγάλα πράγματα αισθάνονται, καλά, όχι τόσο μεγάλα.

Ήταν σε αυτό το σημείο που επέλεξα το «τηλέφωνο-ένας φίλος». Ακόμη και εκείνη την αργή ώρα, η μικρότερη αδερφή του, που μόλις θυμόταν την ώρα, είπε: «Ήμασταν πολύ μικροί, αλλά θυμάμαι αμυδρά, σαν να ήταν όνειρο, όταν έπρεπε όλοι να εγκαταλείψουμε το χωριό και να φύγουμε στο βουνά όταν εισέβαλαν οι Γερμανοί. Έπρεπε να κρυφτούμε σε κρύες τρύπες και υγρές σπηλιές για μια εβδομά

Το φαγητό ήταν λιγοστό και επιβίωσαν κυρίως με χόρτα , άγρια ​​βρώσιμα χόρτα και είδη φαγητού που οι γονείς κατάφεραν να αρπάξουν πριν δραπετεύσουν. Θυμήθηκε πώς φοβόντουσαν πολύ να ανάψουν φωτιές για το μαγείρεμα, μήπως ο καπνός ειδοποιήσει τους Γερμανούς για το πού βρίσκονται.

«Ήμασταν κρυμμένοι τόσο καλά που δεν μπορούσαν να μας βρουν. Έπρεπε να είμαστε πολύ ήσυχοι και να μην βγάζουμε ήχους. Ειδικά εμείς τα παιδιά. Κοιμηθήκαμε στο έδαφος με κουβέρτες από το σπίτι».

Καθώς το μεταδίδω, αναβοσβήνουν εικόνες του Πάπου μου να σπρώχνουμε τα ξαδέρφια μου και εμένα στο καροτσάκι που έφτιαξε για εμάς, ακολουθούμενες από ύπνο όπου οι κοιλιές μας γέμισαν πριν χωθούν σφιχτά στο κρεβάτι, δεμένοι σαν μούμιες για τη μέγιστη ζεστασιά μας.

Καθώς ο πόλεμος μαινόταν, δεν είχαν άλλη επιλογή από το να συνηθίσουν μια πολύ διαφορετική ζωή από αυτή που γνώριζαν. Δεν υπήρχε σχολείο και περνούσαν κρύες νύχτες μπροστά στο τζάκι του σαλονιού, όπου το ένα κρεβάτι μοιράζονταν στη μητέρα, την αδερφή, τους δύο θείους και τους παππούδες του.

Αναγκάστηκε να ανταλλάξει το ελληνικό σχολείο με μαθήματα ιταλικών, χαμογέλασε καθώς έλεγε ότι κρυβόταν στην κορυφή της εκκλησίας με τον παπά (ιερέα) και τα άλλα παιδιά του χωριού, μόνο και μόνο για να συνεχίσουν τα ελληνικά. «Θα έπρεπε να κρυφτούμε γιατί δεν μας επέτρεπαν να μιλάμε ελληνικά μπροστά στους Ιταλούς», λέει.

Η σκληρή πραγματικότητα της ζωής κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν η εξουθενωτική πείνα. «Όποιος είχε ζώα, κατσίκες ή αγελάδες, μας τα έπαιρναν, γιατί ήθελαν τροφή για να ταΐσουν τους στρατιώτες τους και τους εαυτούς τους. Ήταν τραχιά γιατί ήθελαν το σιτάρι μας. Ήθελαν κάτι να φάνε», είπε η αδερφή της Πάπου μου.

Άρα πεινάσατε; ρώτησα. «Το κάναμε. Δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου φαγητό — αν και υπήρχαν ψεύτικα (φακές). Δεν μπορούσαμε να βγούμε στα χωράφια να φυτέψουμε και να σπείρουμε. Ξυπνούσαμε το βράδυ και λέγαμε στη μητέρα μας ότι πεινούσαμε».

Υπήρχαν μέρες που η μητέρα του Πάπου δεν έτρωγε για να έχουν τα παιδιά αρκετό φαγητό για τον εαυτό τους.

ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΝΗΣ (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

 

                                                                  

ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΝΗΣ (ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΕΝΤΥΠΟ ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ)

Από τον φίλο και φιλόλογο Αλέξανδρο Κατσαρά πήρα μήνυμα ότι στο έντυπο Νέος κόσμος ,που ασχολείται με τους Έλληνες του εξωτερικού ,υπάρχει συνέντευξη του συγχωριανού μας Μιχαήλ Μάνη , που αναφέρεται στη ζωή στο χωριό και στην Αυστραλία.

Εμείς όπως πάντα που παρουσιάζουμε ότι συμβαίνει στους μετανάστες μας ,θα σας παρουσιάσουμε αυτήν τη συνέντευξη , σε 4 δημοσιεύσεις .

1) Εισαγωγή

2) Η ζωή στην Ελλάδα

3) Φεύγοντας από το χωριό

4) Ελλιμενισμός στο Περθ Αυστραλίας

Θορυβώδη εξαθέσια τραπέζια δείπνου όπου καθόμασταν 14 από εμάς, γλεντώντας με τα λάφυρα μιας ζωής που ήταν εντελώς διαφορετική από αυτή που ξεκίνησαν οι ιδιοκτήτες σπιτιού, παππούδες και γιαγιάδες που μάλωναν αλλά δεν μπορούσαν να ζήσουν ο ένας χωρίς τον άλλον και ένα σπίτι με κόκκινα τούβλα — αυτά είναι μέρος του αντικατοπτρισμού των αναμνήσεων που μου έρχονται στο μυαλό όταν σκέφτομαι την παιδική μου ηλικία.

Αν οι τοίχοι μπορούσαν να μιλήσουν, θα μιλούσαν για μια παιδική ηλικία αργά τα βράδια που έβλεπαν τηλεόραση με τη Γιαγιά και την Πάπου τα σχολικά βράδια (αυτιά σε εγρήγορση για τα τριξίματα της μαμάς και του μπαμπά στη σκάλα), ξαδέρφια που έπαιζαν μάρμαρα για ώρες στη σάλα, μετά - σχολικές γιορτές με λουκάνικα και πουρέ πατάτας (το ξέρω — πολύ αυστραλιανό), χρυσά κοσμήματα κρυμμένα ανάμεσα σε γλάστρες και τηγάνια, και δένοντας τα κορδόνια του Πάπου κάτω από το τραπέζι, νομίζοντας ότι δεν είχε ιδέα (είχε - πάντα έχουν).

Δύο παππούδες, τρία παιδιά, επτά εγγόνια. Έτσι πολλοί άνθρωποι αποκαλούσαν την οδό Vulture Street, στο West End σπίτι. Πετάγαμε από τη φωλιά καθώς περνούσαν τα χρόνια, αν και συρρέαμε πάντα μαζί για γενέθλια, νωχελικά απογεύματα Κυριακής, νέα μωρά και σπιτικά γλέντια με φασολάκια (φασολάκια),  (λαχανικά με ρύζι), σπιτικά τσιπς και ψωμί εμποτισμένο με λάδι με τυρί φέτα και ψητά πιπεράκια . Η πρόθεσή μου δεν είναι να υποκινήσω την πείνα, αλλά αν αυτό είναι παρενέργεια, ζητώ συγγνώμη.

Νιώθω τον εαυτό μου με γυάλινα μάτια γράφοντας αυτό. Βλέπετε, τα ξαδέρφια μου και εγώ είχαμε αυτές τις αναμνήσεις από την πλάτη ενός Πάπου που είχε μια παιδική ηλικία αμαυρωμένη από τον πόλεμο. Θυμάμαι τη νύχτα που κάθισα στο τραπέζι μαζί του, ξαφνικά συνειδητοποιώντας ότι ήξερα απλώς τα σημεία της ζωής του αλλά όχι τη διατριβή. Έτσι, στις 23:30, κάθισα απέναντι από τον Πάπου μου, εγώ με τις πιτζάμες μου, εκείνος έπαιζε πασιέντζα και άρχισα την ευγενική μου ανάκριση. Με κάθε ερώτηση, οι απαντήσεις ξεχύθηκαν από μέσα του σαν να το έζησε χθες. Εδώ ήταν ένας άντρας γύρω στα 80 του, που όχι μόνο έχτισε μια ζωή από την αρχή για αυτόν και την οικογένειά του, αλλά για τις επόμενες γενιές. Με μια ολόκληρη ζωή ιστοριών που ένιωθαν κόσμους μακριά από αυτόν που ζούσαμε. Σαν δώρο, προχώρησε να μου πει την ιστορία της ζωής του.

Οι γιατροί του Μεσαναγρού

                                                                     

                                                              Οι γιατροί του Μεσαναγρού

Τα παλιά χρόνια γιατροί δεν υπήρχαν και το ρόλο τους έπαιζαν οι πρακτικοί και οι μαμές. Για φάρμακα χρησιμοποιούσαν βότανα, που ήταν άφθονα στη φύση και οι φαρμακευτικές τους ιδιότητες μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα. Οι παλιοί μας διηγόντουσαν ιστορίες ανθρώπων που πέθαναν σχεδόν αβοήθητοι, γιατί οι γνώσεις των πρακτικών ήταν λειψές και οι συνταγές τους αντίθετες με την ασθένεια. Ακόμα και οι έγκυες γυναίκες, πολλές φορές γεννούσαν στα χωράφια που εργάζονταν και πολλά παιδιά χάθηκαν στη γέννα, για πολλούς λόγους. Μπορεί οι περισσότεροι τοκετοί να είναι φυσιολογικοί, όπως μου έλεγε ο αείμνηστος γιατρός μας, ο γυναικολόγος Αθανάσιος Καραγιάννης, αλλά αν κάτι στράβωνε, οι πρακτικοί γιατροί σήκωναν ψηλά τα χέρια. Τα φάρμακα ήταν μαντζούνια, αλοιφές, πισοπάνια, βότανα και ο,τιδήποτε μπορούσες να φανταστείς. Πόσοι δεν έχασαν τη ζωή τους όταν είχαν πρόβλημα πόνου στην κοιλιά… Αν ήταν σκωλικοειδίτης και του έβαζαν ζεστά, ακόμα και τούβλα ζέσταιναν, καταλαβαίνετε τις συνέπειες. Αν πονούσες, σου έφτιαχναν το πισοπάνι, το έμπλαστρο της εποχής. Έπαιρναν αυγά, σαπούνι, λάδι, τα ανακάτευαν, τα τοποθετούσαν σε ένα πανί και τα κολλούσαν στο μέρος που πονούσες. Την εποχή εκείνη κάθε οικογένεια έκανε πολλά παιδιά, σχεδόν πάνω από πέντε. Αν ρωτούσες πόσα παιδιά έγέννησες θειά, θα σου έλεγε έξι και δυο που έχασα, ανάλογα βέβαια. Αργότερα, κατά το 1950 ερχόταν στο χωριό γιατρός, ο αείμνηστος Ηρακλείδης από την Κατταβιά, πολλές φορές με ζώο και αργότερα με λεωφορείο. Το λεωφορείο ερχόταν στο χωριό κατά τις 6 η ώρα και ο γιατρός έπρεπε να δει όλους τους ασθενείς από σπίτι σε σπίτι ή σε ένα υποτυπώδες ιατρείο. Έγραφε τα φάρμακα, τα οποία θα έπαιρνε ο άρρωστος λίγες μέρες αργότερα. Φώτα δεν υπήρχαν και οι εξετάσεις των ασθενών γίνονταν υπό το φως της λάμπας πετρελαίου. Δύσκολες συνθήκες για όλους και ιδιαίτερα για το γιατρό. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν πράγματι ήρωες και ανιδιοτελείς. Το χωριό ήταν τυχερό, γιατί ένας 268 δικός μας που σπούδαζε γιατρός και εγκατέλειψε τις σπουδές, σχεδόν τελειόφοιτος, ήρθε και εγκαταστάθηκε στο χωριό. Ήταν ο Μιχάλης του Μπακάλη (Μιχάλης Γεωργιάδης). Συνεργαζόταν άψογα με το γιατρό Ηρακλείδη από την Κατταβιά, έπαιρνε οδηγίες, έβαζε τις ενέσεις στους ασθενείς και γενικά, ήταν ο δεύτερος γιατρός του χωριού. Καθημερινά, νέοι εμείς, πηγαίναμε να το βρούμε, γιατί μιλούσε ωραία και μας διηγιόταν ιστορίες από την Αθήνα. Πόσα πράγματα δε μάθαμε τότε! Σα να ζούσαμε στιγμές άπιαστες, ονειρικές, φανταστικές. Πριν το 1950 και συγκεκριμένα στις 18-1-1948 γιατρός αναλαβάνει ο κ. Ιωάννης Αλεξάνδρου, όπως φαίνεται στο έγγραφο του Δήμου Μεσαναγρού, που υπογράφει ο Δήμαρχος Ηλίας Καραγιάννης.

Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου

 

                                                                   

Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου

Σε απόσταση 6χιλιομέτρων από το χωριό στη θέση ΄Εριντος βρίσκεται το μοναστηράκι του Αγίου Νικολάου. Κτίστηκε στα τέλη του 1960.Είναι κτισμένο στη θέση μεσαιωνικού ναού με τοιχογραφίες. Το δάπεδο καλύπτεται από λευκά μάρμαρα. Σε απόσταση λίγων μέτρων βρίσκεται αρχαίος δρόμος. Στη μια πλευρά έχει χαραχθεί η επιγραφή " ΘΕΟΥ ΧΑΡΙC" και στην άλλη η επιγραφή "ΑΡΤΟΛΟΙΜΑC". Tο μοναστηράκι λειτουργείται στη γιορτή του Αγίου στις 6 Δεκεμβρίου.

Το τέμπλο του είναι χτιστό και φέρει τις συνήθεις εικόνες έργα του Ιερομόναχου Κυρίλλου ,της νέας Σκήτης του Αγίου Ορους .

Κτίστηκε με δαπάνες των αδελφών Γεωργίου και Εμμανουήλ Παπαβασιλείου κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Κάθε χρόνο η οικογένεια Μ. Παπαβασιλείου λειτουργεί το Μοναστηράκι , τόσο στον Εσπερινό , όσο και την ημέρα της γιορτής του Αγίου. ΄Οσοι χωριανοί βρίσκονται στο χωριό ,αλλά και από την πόλη της Ρόδου θα πάνε να προσκυνήσουν τον ΄Αγιο και να ανάψουν κερί στη χάρη του.

Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές στον Μεσαναγρό

 

                                                                          

Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές

Υπάρχουν 9 Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές γύρω από το χωριό Μεσαναγρός , όπως αναφέρουν οι κάτοικοι και διακρίνονται από τα ερείπιά τους εύκολα ,αλλά και ο αρχαιολόγος κ .Ι .Βολανάκης που έκανε σχετικές εργασίες. Χαρακτηριστικά ο Αρχαιολόγος Ιωάννης Βολανάκης αναφέρει. « Ο μεγάλος αριθμός των Παλαιοχριστιανικών μνημείων που έχει επισημανθεί στην περιοχή του Μεσαναγρού, υποδηλοί ότι ο οικισμός βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Σε έξι διαφορετικές θέσεις υπήρχαν 9 συνολικά Παλαιοχριστιανικές βασιλικές» .

Αυτές είναι – 1) Της Αγίας Βαρβάρας

2. Αγίου Νικολάου

3. Τιμίου Σταυρού ή Αγίου Ιωάννου

4. Κοίμησης της Θεοτόκου( 3)

5. Πεντάθυρα

6. Στις Ζωπές

7. Αγίου Μηνά

8. Παλαιόκαστρο

9. Χιονιάς

Ο μεγάλος αριθμός των παλαιοχριστιανικών μνημείων που έχει επισημανθεί στην περιοχή του Μεσαναγρού ,υποδηλοί ότι ο οικισμός βρισκόταν σε μεγάλη ακμή κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Σε έξι διαφορετικές θέσεις υπήρχαν εννιά συνολικά παλαιοχριστιανικές βασιλικές , γεγονός το οποίο μαρτυρεί ότι ο οικισμός αποτελείτο από περισσότερες κώμες ή συνοικισμούς κάθε μία από τις οποίες είχε τη δική της βασιλική.

Εξαίρεση φαίνεται να αποτελεί το εκτεταμένο παλιοχριστιανικό συγκρότημα της Αγίας Βαρβάρας στη θέση Παληοκκλησιά ,όπου δεν υπήρχε οικισμός και θα πρέπει να ερμηνευθεί είτε ως μοναστηριακό συγκρότημα είτε ως τόπος λατρείας μάρτυρα.

Παράλληλα με τα παράκτια αυτά κέντρα, η νησιωτική ύπαιθρος εμφανίζει ένα πυκνό δίκτυο

μικρότερων οικισμών, είτε στις πλαγιές χαμηλών λόφων, είτε κοντά σε μικρά αγκυροβόλια.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας αποτελεί η περιοχή Μεσαναγρού της

Ν. Ρόδου.

Κάτω από τη μεσαιωνική εκκλησία του χωριού ανακαλύφθηκε μία ευρύχωρη

παλαιοχριστιανική βασιλική, η οποία αποτελούσε το κέντρο του παλαιοχριστιανικού οικισμού,

τμήματα του οποίου επίσης αποκαλύφθηκαν. Είναι αξιοσημείωτο πως σε ακτίνα 7 χιλιομέτρων

από το χωριό αποκαλύφθηκαν τουλάχιστον άλλες 9 βασιλικές. Ωστόσο, η ελλιπής μελέτη και

δημοσίευση του υλικού τους δεν μας επιτρέπει να απαντήσουμε με σιγουριά εάν τα μνημεία αυτά

σχετίζονταν με αντίστοιχους αγροτικούς οικισμούς, ή αν ανήκαν σε κάποια αγροικία,

λειτουργούσαν ως προσκυνήματα ή μικρά μοναστήρια. Η σημαντική αδυναμία συσχετισμού των

διάσπαρτων βασιλικών της υπαίθρου με κάποιο οικισμό ή κάποια συγκεκριμένη λειτουργία

αποτελεί ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα ερμηνείας του υλικού