Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2012

"Το Μουσείο ως θεσμός στο χρόνο και στο χώρο. Διατριβή του Αρχαιολόγου Ιωάννη Μπαρδάνη-5ο"



                                                              





ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΩΡΟ




ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 19ου ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ



Το τέλος του 19ου και ολόκληρος ο 20ος αιώνας σηματοδοτούνται από την ανάπτυξη πάρα πολλών μουσείων με μεγάλη γκάμα γνωστικών αντικειμένων, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Τα μουσεία αποκτούν πλέον περισσότερο τοπικό χαρακτήρα, ο οποίος (τουλάχιστον όσο αφορά την Ευρώπη) αντανακλά την τεράστια βιομηχανική εξέλιξη ορισμένων κρατών (όπως της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας). Δυστυχώς, με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκαν πολλά ευρωπαϊκά μουσεία και είχε σαν αποτέλεσμα να επιβραδυνθεί η εξέλιξή τους.
Τα μουσεία στα καπιταλιστικά κράτη του τέλους του 19ου αιώνα λειτουργούν σύμφωνα με καταστατικά από τα οποία συμπεραίνουμε ότι: Στην Αμερική, τα μουσεία τέχνης και επιστημών λειτουργούν σαν επιχειρήσεις στον ελεύθερο ανταγωνισμό και διοικούνται από συμβούλιο μετόχων. Ενώ αντίθετα, στην Ευρώπη τα μουσεία ιδρύονται από δημόσιους φορείς αλλά και όποια δημιουργούνται από ιδιωτικές επιστημονικές εταιρείες στη συνέχεια απορροφώνται από τα κράτη.
Ως προς το περιεχόμενο και την παρουσίαση, τα μουσεία αυτά παρουσιάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά, στα οποία θα αναφερθώ παρακάτω περιληπτικά:
1.     Τα μουσεία τέχνης συνεχίζουν να απευθύνονται στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις.
2.     Οι εθνικές συλλογές δημιουργούνται σε παλιές αριστοκρατικές κατοικίες ή κτίζονται καινούρια μεγαλοπρεπή οικοδομήματα ειδικά για την έκθεση των συλλογών αυτών.
3.     Επιστημονικές εταιρείες ιδρύουν πάρα πολλά αρχαιολογικά μουσεία λόγω και της «μόδας» της ενασχόλησης με την αρχαιολογία.
4.     1869: Ίδρυση του Metropolitan Museum της Νέας Υόρκης. Το μουσείο αυτό ξεκινά τα ονομαζόμενα «period rooms», δηλαδή εσωτερικά δωμάτια οικημάτων τα οποία μεταφέρουν από την Ευρώπη, με πολύ μεγάλο κόστος, τα οποία περιέχουν ποικίλα εκθέματα από τις αντίστοιχες χρονολογικές περιόδους. Αυτό συμβαίνει γιατί στην Αμερική (σε αντίθεση με την Ευρώπη) δεν υπάρχουν ιστορικά μνημεία πριν από τον 18ο αιώνα κι έτσι οι έφοροι των αμερικάνικων αυτών μουσείων προσπαθούν να δημιουργήσουν τεχνητά περιβάλλοντα με ατμόσφαιρα εποχής, εφόσον δεν διαθέτουν πρωτότυπα.
5.     1871: Ίδρυση του Αμερικάνικου Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης. Για πρώτη φορά εισάγεται σ’ αυτό το μουσείο η οικολογία και η βιολογία. Στα δε ευρωπαϊκά μουσεία φυσικής ιστορίας δημιουργούνται τα πρώτα ζωολογικά πάρκα.
6.     1872: Δημιουργείται το πρώτο εθνικό πάρκο στην Αμερική. Το Yellowstone Park, το οποίο και επηρέασε πολύ όλο τον τότε μουσειακό κόσμο.
7.     Επεκτείνονται τα ήδη υπάρχοντα μουσεία και δημιουργούνται νέα σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής. Τα περισσότερα βέβαια είναι τα αρχαιολογικά καθώς και τα ιστορικά μουσεία.
8.     Τέλος, στα τέλη του 19ου αιώνα ιδρύονται τα πρώτα παιδαγωγικά μουσεία, με στόχο αποκλειστικό την εκπαίδευση.
Τα πολιτεύματα των κρατών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο θεσμό του μουσείου. Στα καπιταλιστικά κράτη των αρχών του 20ου αιώνα και ιδίως μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στο μουσειακό θεσμό εμφανίζονται δύο τάσεις: Στην Ευρώπη και στη Σοβιετική Ένωση τα μουσεία είναι κρατικά, ενώ στην Αμερική τη βάση την αποτελούν πλούσιοι επενδυτές και μέτοχοι.

                                                         Συνεχίζεται...................



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου